Nowości bibliograficzne

Od dawna starano się wyjaśnić co jest przyczyną wysokiej aktywności antybiotycznej miodu manuka pozyskiwanego przez pszczoły z nektaru nowozelandzkiej rośliny Leptospermum scoparium. Obecne w tym miodzie związki flawonoidowe i kwasy fenolowe nie wykazywały tak wysokiej aktywności przeciwdrobnoustrojowej, aby uzasadnić jego wysoką aktywność antybiotyczną, po uprzednim unieczynnieniu enzymu oksydazy glukozy za pomocą ciepła, w wyniku której powstaje w roztworze wodnym nadtlenek wodoru, główny składnik, na którym opiera się działanie antybiotyczne miodu.

Badania te zostały niedawno uwieńczone powodzeniem. Wyżej wymienieni autorzy dowiedli, że substancją, która warunkuje wysoką aktywność antybiotyczną miodu manuka o charakterze nienadtlenkowym jest metyloglioksal (ryc. 1).

Metyloglioksal powstaje z obecnego w nektarze dihydroksyacetonu dopiero po pewnym czasie, kiedy następuje dojrzewanie miodu w komórkach plastra. Obecność tego związku w miodzie manuka jest dość zróżnicowana i może mieścić się w granicach 38-761 mg/kg. Dla porównania zawartość metyloglioksalu w innych odmianach miodu nie przekracza 3,1 mg/ml. A zatem omawiany związek w miodzie manuka występuje co najmniej w ilościach od 12 do 245 razy wyższych w porównaniu do miodów nektarowych pozyskiwanych przez pszczoły z innych roślin.

Kwas kinurenowy (ryc. 2) jest metabolitem tryptofanu. W organizmie człowieka powstaje z kinureniny na drodze reakcji enzymatycznej z udziałem aminotransferazy kinureninowej. Po wprowadzeniu go do przewodu pokarmowego jest łatwo absorbowany z jelit do krwi i z prądem krwi transportowany jest głównie do wątroby i nerek.

Omawiany związek występuje w żywności i w produktach pszczelich pochodzenia roślinnego. Wyżej wymienieni autorzy stwierdzili, że w niewielkich ilościach występuje on w mięsie kurczaka, czerwonej papryce, rybach, jabłkach, oleju słonecznikowym, szynce, ogórkach, jajach, ryżu, pomidorach i marchwi (1,0-6,1 ng/g). Nieco więcej kwasu kinurenowego zawiera cebula, mleko kobiece, czosnek, kalafior i ziemniaki (23,6-134,2 ng/g). Natomiast w stosunkowo dużych ilościach stwierdzono występowanie tego związku w miodzie lipowym i gryczanym (odpowiednio 184,8 i 186,9 ng/g), brokułach (431,7 ng/g), pyłku kwiatowym (666,0 ng/g), miodzie wielokwiatowym (905,2 ng/g) i propolisie (1.672,0 ng/g).

Kwas kinurenowy znany jest z przeciwskurczowego i neuroochronnego działania w tkance mózgowej, jednak jego przenikanie przez barierę krew-mózg jest słabe. Bardziej prawdopodobny jest jego korzystny wpływ na stany patologiczne przewodu pokarmowego i kontrolowanie przyswajania pożywienia.

Ester fenetylowy kwasu kawowego (CAPE) (ryc. 3) został wyizolowany z propolisu już dość dawno. Również przytoczona praca została opublikowana przed kilkoma laty. Jednak ze względu na aktywność przeciwnowotworową tego związku, warto te badania przypomnieć.

Badania prowadzono na białych szczurach, którym podawano azoksymetan w dawce 30 mg/kg m.c. w celu wywołania u nich nadżerek okrężnicy o charakterze nowotworowym. Następnie dzielono je na 2 grupy po 8 zwierząt i jednej z nich podawano dożołądkowo 5 razy w tygodniu przez 11 tygodni CAPE w dawce 50 mg/kg. Stwierdzono, że u zwierząt otrzymujących azoksymetan średnia liczba nadżerek wynosiła 2,64 i wszystkie one nosiły charakter gruczolako-mięśniaków, natomiast u zwierząt leczonych CAPE średnia liczba nadżerek wynosiła 1,36 i w ani jednym przypadku nie wykazywały one początków choroby nowotworowej. Na tej podstawie autorzy sądzą, że ester fenetylowy kwasu kawowego odznacza się potencjalną aktywnością przeciwnowotworową.

Wybór i opracowanie
Prof. dr hab. Bogdan Kędzia