Nowości bibliograficzne

Jabłka (rodzaj Malus, rodzina Rosaceae) są bogatym źródłem składników odżywczych. W 100 g jabłek znajduje się średnio 0,3 g białka, 0,6 g tłuszczów, 11,4 g węglowodanów, 2,0 g włókien celulozowych, 0,5 g pektyn, 144 mg potasu, 7 mg wapnia, 6 mg magnezu, 12 mg fosforu, 12 mg witaminy C i 0,5 g kwasów organicznych. W jabłkach występują także związki polifenolowe. Ich całkowita ilość w 100 g jabłek wynosi średnio 162 mg, w tym w największych ilościach występują procyjanidyny oligomeryczne (100 mg), poza tym flawanole (26 mg), pochodne kwasu cynamonowego (21 mg), dihydrochalkony (9 mg) i flawonole (6 mg). W świeżym wyciśniętym soku z jabłek znajduje się średnio 62 mg polifenoli, a w handlowym nieklarowanym soku jabłkowym – 30 mg polifenoli w 100 ml.

Autorka dokonuje przeglądu piśmiennictwa na temat zapobiegawczego działania jabłek, soku jabłkowego i produktów otrzymanych z jabłek (ekstrakty, pektyny). Omawia zarówno badania prowadzone na zwierzętach doświadczalnych, jak i grupowe badania epidemiologiczne.

W badaniach na zwierzętach podkreślone zostało przede wszystkim zapobiegawcze działanie soku jabłkowego i ekstraktów z jabłek w przebiegu doświadczalnie wywołanego nowotworu okrężnicy. Zwierzęta otrzymywały dziennie średnio 48 mg polifenoli oraz 82 mg pektyn/kg m.c. przez 7-32 tygodnie. Wyniki badań wskazują, że produkty z jabłek zabezpieczały zwierzęta doświadczalne przed wystąpieniem chemicznie indukowanego nowotworu okrężnicy średnio w 54%.

Równie skuteczne były epidemiologiczne badania zbiorowe przeprowadzane na dużej liczbie ochotników zagrożonych ryzykiem wystąpienia nowotworu. Dla przykładu u ochotników zagrożonych nowotworem płuc, ryzyko wystąpienia tej choroby, przy spożywaniu więcej niż 47 g jabłek lub ich produktów dziennie zmniejszyło się o 60% w porównaniu do ochotników nie spożywających jabłek. W przypadku zagrożenia nowotworem okrężnicy ryzyko to zmniejszyło się również o 60%, a w przypadku zagrożenia nowotworem nerek ryzyko zmniejszyło się o 35% u osób spożywających jabłka lub ich produkty, w porównaniu do osób nie uwzględniających jabłek w swojej diecie.

Na podstawie badań epidemiologicznych można wysnuć wniosek, że spożywanie jednego jabłka dziennie lub więcej, w dużym stopniu obniża ryzyko wystąpienia u ludzi nowotworów płuc, okrężnicy i nerek.

Szczepy gronkowców złocistych ( Staphylococcus aureus) oporne na metycylinę (szczepy MRSA) stały się w ostatnim dziesięcioleciu bardzo poważnym problemem medycznym. Oporność gronkowców na metycylinę, jeden z najskuteczniejszych antybiotyków przeciwgronkowcowych, powoduje, że w wielu przypadkach chorzy zostają pozbawieni jedynego leku zdolnego do walki z tym drobnoustrojem chorobotwórczym. Problem ten dotyczy także leczenia chorób zewnętrznych, stąd próby poszukiwania leków przeciwgronkowcowych niemniej skutecznych od antybiotyków. Jednym z takich rozwiązań są leki roślinne, a wśród nich leki oparte na olejkach eterycznych.

Badania obejmowały 91 olejków otrzymanych z pojedynczych surowców zielarskich oraz 64 mieszaniny olejków eterycznych dostępne w handlu. W badaniach użyto wzorcowego szczepu Staphylococcus aureus ssp. aureus ATCC 700699 opornego na metycylinę. Przy określaniu wrażliwości tego szczepu na olejki eteryczne stosowano metodę krążków bibułowych.

Stwierdzono, że wśród 91 pojedynczych olejków eterycznych, 78 hamowało wzrost wzorcowego szczepu MRSA. Do najbardziej aktywnych należały olejki: lemongrasowy ( Cymbopogon flexuosus – palczatka cytrynowa), z mirtu cytrynowego ( Backhousia citriodora), z cząbru górskiego ( Satureja montana), cynamonowy ( Cinnamomum verum), melisowy ( Mellissa officinalis) i tymiankowy ( Thymus vulgaris).

Wśród mieszanin olejkowych najbardziej skutecznie działały na szczep wzorcowy MRSA preparaty: R.C. (złożony z 12 olejków), Motivation (złożony z 4 olejków) i Longevity (złożony z 4 olejków). Wymienione pojedyncze olejki eteryczne i ich mieszaniny, naniesione na krążki bibułowe w ilości 30 ?l, dawały strefy zahamowania wzrostu szczepu wzorcowego MRSA w granicach 50-83 mm.

Przeprowadzone badania wskazują na potencjalne możliwości wykorzystania pojedynczych olejków eterycznych i ich mieszanin do leczenia różnych chorób zewnętrznych wywołanych przez szczepy MRSA. Może to być skuteczna, alternatywna dla antybiotyków terapia wielu chorób gronkowcowych.

Wybór i opracowanie

Prof. dr hab. Bogdan Kędzia