© Borgis - Postepy Fitoterapii 3, s. 145-154
*Tadeusz Wolski1, Olaf Kalisz2, Marek Prasał3, Andrzej Rolski4
Aronia czarnoowocowa – Aronia melanocarpa (Michx.) Elliot – zasobne źródło antyoksydantów
Black chokeberry – Aronia melanocarpa (Michx.) Elliot – the rich source of antioxidants
1Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. n. farm. Kazimierz Głowniak
2II Klinika Okulistyki Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Kliniki: dr n. med. Wojciech Kątski
3Katedra i Klinika Kardiologii Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Andrzej Wysokiński
4Katedra i Klinika Chorób Płuc i Gruźlicy Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Janusz Milanowski
Summary
It is well known that free radicals cause extensive damage to DNA, proteins and lipids. This damage accumulates with age and is a major contributor to aging, to degenerative diseases and cancer, cardiovascular disease, the immune system decline, central nervous system dysfunction and some eye disorders. Many defense mechanisms within the organism have involved to limit the levels of reactive oxidants. In addition to the protective effects of endogenous enzymatic antioxidants, consumption of dietary antioxidants is of great importance. Fruits and vegetables, the main source of antioxidants in the diet, are associated with a lowered risk of degenerative diseases. The fruits from the Aronia melanocarpa (Michx.)Elliot are rich source of polyphenols including anthocyanosides. Many studies proved that anthocyanins and some other constituents of aronia inhibit generation of excess of free radicals, detrimental for the organism. Pharmacological effects of treatment with anthocyanins from Aronia melanocarpa are of a complex nature, due to rich chemical composition comprising anthocyanins, polyphenols, vitamins and microelements. It was found that extract from aronia and anthocyanins obtained from aronia has beneficial influence on results of treatment of cardiovascular disease, diabetes, neoplastic diseases, some eye diseases and other degenerative disorders.
Key words: aronia melanocarpa, anthocyanins, antioxidants
Piśmiennictwo
1. Bartosz G.: Druga twarz tlenu. PWN, Warszawa 2003. 2. Wolski T. i wsp.: Rola i znaczenie antyoksydantów w medycynie ze szczególnym uwzględnieniem chorób oczu. Post. Fitoter. 2007, 2, 82. 3. Kalisz O. i wsp.: Reaktywne formy tlenu (RTF) oraz ich rola w patogenezie niektórych chorób. Annales UMCS, Sec. DD 2007, 52, 252. 4. Wawer I.: Aronia polski paradoks. Agropharm S.A., Warszawa 2005. 5. Rumińska A.: Poradnik plantatora ziół. PWRiL, Poznań 1991, 91. 6. Korszikow B.M. (Red): Lecznicze właściwości roślin uprawnych. PWRiL, Warszawa 1991, 178. 7. Mamczur F. i Gładun J.: Rośliny lecznicze w ogródku. PWRiL, Warszawa 1998, 20. 8. Serwa A.J.: Tajemnice 400 ziół. KARAT, Tarnów 1995, 23, 9. Samochowiec L.: Kompendium ziołolecznictwa, Urban and Partner, Wrocław 2002, 52. 10. Lewkowicz-Mosiej T.: Domowe porady ziołowe, Świat Książki, Warszawa 2003, 25. 11. Wawrzyniak E.: Leczenie ziołami. Kompendium fitoterapii, IWZZ, Warszawa 1992, 433. 12. Oszmiański J., Sapis J.C.: Anthocyanins in the fruits of Aronia melanocarpa (black chockeberry). J. Food. Sci. 1988, 532, 1241. 13. Oszmiański J., Kucharska A.: Taniny aronii. Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu, Technologia Żywności 1995, 8, 273, 55. 14. Oszmiański J., Sapis J.C.: Pochodne kwasów hydroksycynamonowych w owocach aronii ( Aronia melanocarpa Elliot). Zeszyty Naukowe AR we Wrocławiu, Technologia Żywności 1989, 5, 75. 15. Kohlmunzer S.: Farmakognozja. PZWL, Warszawa 1998. 16. Kono Y., i wsp.: Iron chelation by chlorogenic acid as a natural antioxidant. Biosci. Biotech. Biochem. 1998, 62, 22. 17. Rodriguez de Sotillo D.V., Hadley M.: Chlorogenic acid modifies plasma and liver concentrations of: cholesterol triacylglicerol, and minerals in (fa/fa) Zucker rats. J. Nutr. Biochem. 2002, 13, 717. 18. Panzella L. i wsp.: Oxidative conjugation of chlorogenic acid with glutatione: structural characterization of addition products and a new nitrite-promoted pathway. Bioorg. Med. Chem. 2003, 11, 4797. 19. Kamei H. i wsp.: Suppression of tumor cell growth by anthocyanins in vitro. Cancer Inuest. 1995, 13, 590. 20. Vlaskovska M. i wsp.: Effect of antioxidants, alone and in combination, on the inflammatory process. Probl. Vutr. Med. 1990, 18, 3. 21. Drenska D. i wsp.: Anticonvulsant effect of anthocyanins and antioxidants. Farmatsija (Sofia) 1989, 39, 33. 22. Tamura H., Yamagami A.: Antioxidative activity of mono- acylated anthocyanins isolated from Muscat Bailey A. grape. J. Agric. Food Chem. 1994, 42, 1612. 23. Wang H. i wsp.: Oxygen absorbing capacity of anthocyanins. J. Agric. Food Chem. 1997, 45, 304. 24. Chimi H. i wsp.: Peroxyl and hydroxyl radical scavenging activity of some natural phenolic antioxidants. J. Am. Oil Chem. Soc. 1991, 68, 307. 25. Kiihnau J.: The flavonoids. A class of semi-essential food components: their role in human nutrition. World Rev. Nutr. Diet 1976, 24, 117. 26. Markakis P.: Anthocyanins as food additives. In Anthocyanins as Food Colors; Academic Press: New York 1982, 245. 27. Mazza G., Bouillard R.: Recent developments in the stabilization of anthocyanins in food products. Food Chem. 1987, 25, 207. 28. Francis F. J.: Food colorants: anthocyanins. Crit. Rev. Food Sci. Nutr. 1989, 28, 273. 29. Satuś-Gracia M.T. i wsp.: Antocyjany jako antyoksydanty w ludzkich układach lipoprotein o małej gęstości i lecytynowo-lipozomowych. J. Agric. Food Chem. 1997, 45, 3362. 30. Jankowska B.: Wpływ naturalnych antocyjanin z Aronia melanocarpa na doświadczalne zapalenie trzustki wywołane czynnikiem aktywizującym płytki. Praca doktorska. WAM, Łódź 1994. 31. Jankowska B. i wsp.: Wpływ naturalnych antocyjanin z Aronia melanocarpa na przebieg ostrego doświadczalnego zapalenia trzustki u szczurów. Med. Biol., 1997, 4, 114. 32. Jankowska B. i wsp.: Wpływ antocyjanin z aronii czarnoowocowej na przebieg doświadczalnego zapalenia trzustki, Acta Clin. Morph. 1999, 2, 45. 33. Niedworok J.: Właściwości lecznicze antocyjanin z aronii czarnoowocowej. Farm. Pol. 2001, 57, 719. 34. Preuss H.G. i wsp.: Protective effects of a novel niacin-bound chromium complex and a grape seed proanthocyanidin extract on advancing age and various aspects of syndrome X. Ann. N. Y. Acad. Sci. 2002, 957, 250. 35. Simeono Y.S.B. i wsp.: Effects of Aronia melanocarpa juice as part of the dietary regimen in patients with diabetes mellitus. Folia Med. (Plovdiv) 2002, 44, 20. 36. Gąsiorowski K. i wsp.: Antimutagenic activity of anthocyanins isolated from Aronia melanocarpa fruits. Cancer Lett. 1997, 119, 37. 37. Jankowski A.: Wpływ naturalnych antocyjanin na przebieg doświadczalnej cukrzycy. Praca doktorska, WAM, Łódź 1997. 38. Jankowski A. i wsp.: Wpływ aronii czarnoowocowej ( Aronia melanocarpa Elliot) na doświadczalną cukrzycę u królików wywołaną aloksanem. Herba Pol. 1998, 44, 409. 39. Jankowski A. i wsp.: Wpływ antocyjanin z winogron na daświadczalną cukrzycę u szczurów. Nowiny Lek. 1999, 68, 43. 40. Jankowski A., Niedworok J.: Wpływ barwnika antocyjaninowego z aronii czarnoowocowej i winogron na doświadczalną cukrzycę. Acta Clin. Morph. 1999, 2, 53. 41. Jankowski A. i wsp.: Wpływ antocyjanin z aronii czarnoowocowej ( Aronia melanocarpa Elliot) na przebieg cukrzycy doświadczalnej, Diabetologia Pol. 1999, 6, 87. 42. Niedworok J. i wsp.: Zachowanie się markerów stresu oksydacyjnego u pracowników rozlewni paliw płynnych w Koluszkach narażonych na opary naftowe. Przeg. Wojsk. Med. 2001, 43, 141. 43. Niedworok J. i wsp.: Badania nad protekcyjnym wpływem antocyjanin na markery stresu oksydacyjnego u pracowników narażonych na opary pochodnych ropy naftowej. W: Obieg pierwiastków w przyrodzie (red. B. Gworek i A. Mocko). Warszawa 2001, t. l, 268. 44. Garbacki N., i wsp.: Effects of prodelphinidins isolated from Ribes nigrum on chondrocyte metabolism and COX activity. Naunyn. Schmiedebergs. Arch. Pharmacol. 2002, 365, 434. 45. Garcia-Alonso M., i wsp.: Antioxidant and cellular activities of anthocyanins and their corresponding vitisins A~studies in platelets, monocytes, and human endothelial cells. J. Agric. Food Chem. 2004, 2, 52, 3378. 46. Amorini A.M., i wsp.: Cyanidin-3-0-beta-glucopyranoside protects myocardium and erythrocytes from oxygen radical-mediated damages. Free Radic. Res. 2003, 37, 453. 47. Sun J. i wsp.: Antioxidant and antiproliferative activities of common fruits. J. Agric. Food Chem. 2002, 50, 7449. 48. Andryskowski G.: Wpływ naturalnego barwnika antocyjaninowego z aronii czarnoowocowej na przebieg choroby popromiennej u zwierząt doświadczalnych. Praca doktorska., WAM, Łódź 1995. 49. Andryskowski G. i wsp.: Ochronny wpływ barwnika antocyjanowego na przebieg choroby popromiennej w warunkach doświadczalnych. Acta Pol. Tox. 1998, 6, 155. 50. Andryskowski G. i wsp.: The effect of natural anthocyanin dye on superoxide radical generation and chemiluminescence in animals after absorbed 4 Gy dose of gamma radiation. Pol. J. Environm. 1998, 7, 357. 51. Niedworok J. i wsp.: Antyoksydacyjne działanie barwnika antocyjanowego z aronii czarnoowocowej. Wiad. Ziel. 1995, 37, 21. 52. Lamer-Zarawska E. i wsp.: 2nd Int. Symp. Natural Drugs. Maratea. 1997. 53. Niedworok J. i wsp.: Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych 1999, 18, 83. 54. Kałużny B., Kałużny J.: Czynniki ryzyka i profilaktyka starczego zwyrodnienia plamki. Okulistyka, 2002, 5, 9. 55. Polaczek-Krupa B., Czechowicz-Janicka K.: Rola antyoksydantów w profilaktyce i leczeniu chorób oczu. Ordynator Leków. 2004, 4, 30. 56. Age - related Eye Disease Study Group: A randomized, placebo-controlled, clinical trial of high-dose supplementation with vitamins C and E, beta carotene, and zinc for age-related macular degeneration and vision loss: AREDS report no. 8. Arch. Ophthalmol. 2001, 119, 1417. 57. Kałużny J., Jurgowiak M.: Udział reaktywnych form tlenu w patogenezie wybranych chorób oczu. Klinika Oczna 1996, 98, 145. 58. Chen J.Z., Kadlubar F.F.: A new clue to glaucoma pathogenesis. Am. J. Med. 2003, 114, 697. 59. Izzoti A., Sacca S.C. i wsp.: Oxidative deoxyribonucleic acid damage in the eyes of glaucoma patients. Am. J. Med. 2003, 114, 638. 60. Alvarado J.A. i wsp.: Trabecular meshwork cellularity in primary open-angle glaucoma and nonglaucomatous normals. Ophthalmology 1984, 91, 564. 61. Alvarado J.A. i wsp.: Age-related changes in trabecular meshwork cellularity. Invest. Ophthalmol. Vis. Sci. 1981, 21, 714. 62. Siskova A. Wilhelm J.: The effects of hyperoxia, hypoxia, and ischemia/reperfusion on the activity of the rat retina. Physiol. Res. 2001, 50, 267. 63. Hirose F. i wsp.: In vivo evaluation of retinal injury after transient ischemia in hypertensive rats. Hypertension 2004, 43, 1098. 64. Izzoti A. i wsp,: The role of oxidative stress in glaucoma. Mutat. Res. 2006, 612, 105. 65. Kalisz O.: Wpływ neuroprotekcyjnych i antyoksydacyjnych właściwości Ginkgo biloba na przebieg jaskry z normalnym ciśnieniem wewnątrzgałkowym. Rozprawa doktorska, AM Lublin, 2007. 66. Quaranta L. i wsp.: Effect of Ginkgo biloba extract on preexisting visual field damage in normal tension glaucoma. Ophthalmology 2003, 110, 359, discussion 362. 67. Wilska-Jeszke J.: Barwniki. W: Sikorski Z.E.: Chemia Żywności PWN, Warszawa 2000. 68. Jambor J.: Zielarstwo w Polsce - stan obecny i perspektywy rozwoju. Post. Fitoter. 2007, 8, 78. 69. Ostrowska B., Rzemykowska Z.: Przeciwutleniająca aktywność polifenolowych surowców roślinnych w profilaktyce i leczeniu miażdżycy. Herba Pol. 1998, 44, 417.
otrzymano/received: 2007-08-15
zaakceptowano/accepted: 2007-09-20
Adres/address:
*Tadeusz Wolski
Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych AM im. prof. Feliksa Skubiszewskiego w Lublinie
ul. Chodźki 1, 20-093 Lublin
tel.: (0-81) 742-38-10
e-mail: twolski@pharmacognosy.org