Drodzy Czytelnicy i Przyjaciele!

Oddajemy do Państwa rąk numer specjalny „Postępów Nauk Medycznych”, w którym opublikowano wyłącznie prace dedykowane Panu Profesorowi Franciszkowi Kokotowi z okazji 80. urodzin. Składam w tym miejscu serdeczne podziękowania Redakcji, a zwłaszcza Panu Profesorowi Ryszardowi Brzozowskiemu za powierzenie mi zaszczytnej roli redagowania tak niezwykłego numeru tego miesięcznika. Mogę w ten sposób choć w małej części spłacić Panu Profesorowi Kokotowi mój ogromny dług wdzięczności za tak wiele lat bliskiej współpracy, możliwości pobierania nauki i zdobywania doświadczenia zarówno klinicznego, jak i w zakresie badań naukowych. Jestem przekonany, że wszyscy którzy przyjęli moje zaproszenie do przygotowania manuskryptów do tego numeru specjalnego, chcieli również w ten sposób podziękować Panu Profesorowi Kokotowi – każdy za coś innego, ale zawsze niezwykłego i cennego – co wyniósł ze znajomości i przyjaźni z Panem Profesorem, a co wpłynęło na nasze losy zawodowe i naukowe, co nas ukształtowało i wzmocniło, co dało nam pewność poruszania się na polach nefrologii, hipertensjologii czy transplantologii polskiej i światowej.

Pan Profesor Kokot nie rozdawał ryb, tylko dał każdemu wędkę – kto chciał, mógł dzięki niej oraz dzięki życzliwości i pomocy Pana Profesora złowić wiele ryb. Taka to była Jego nauka – prosta, ale skuteczna – taka, jak całe życie Profesora Kokota. Bo Profesor Kokot nigdy nie wymagał od innych niczego więcej niż od samego siebie. Zawsze sobie stawiał wysoko poprzeczkę, wymagającą wyrzeczeń i poświęcenia – kosztem własnego czasu i kosztem czasu spędzonego z rodziną. Nie wszyscy mogli podążać za Jego sposobem pracy i warunkami spartańskiego życia – wszyscy Go jednak w równy sposób podziwiali i nadal podziwiają. Jest ciągle, a może teraz jeszcze bardziej niż przed przejściem na emeryturę, ikoną polskiej nefrologii, a każde Jego wejścia na mównicę jest połączone z owacją na stojąco. Pan Profesor Kokot przez całe swoje życie ciężko zapracował i zasłużył sobie na taki aplauz. Był i jest nadal wielkim polskim lekarzem, uczonym i nauczycielem.

Wszyscy, nie tylko dziękujemy Panu Profesorowi Kokotowi, ale też chcemy Mu życzyć jeszcze bardzo wielu lat życia w dobrym zdrowiu, wśród samych przyjaciół. Chcemy nadal czerpać z Jego wielkiej wiedzy i doświadczenia.

Profesor Franciszek Kokot – jeden z pionierów nefrologii polskiej i Europy środkowowschodniej urodził się 24 listopada 1929 roku w Oleśnie Śląskim. W latach 1948-1953 studiował na Wydziale Lekarskim Akademii Lekarskiej w Rokitnicy Bytomskiej (następnie Śląska Akademia Medyczna, a obecnie Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach). Już w czasie studiów rozpoczął pracę w uczelni, początkowo w Zakładzie Chemii Ogólnej, a następnie w Zakładzie Farmakologii w Zabrzu Rokitnicy. W 1957 roku Profesor Kokot przeszedł z Zakładu Farmakologii do III Kliniki Chorób Wewnętrznych kierowanej przez Profesora Kornela Gibińskiego, w której był zatrudniony do 1974 roku. W 1957 roku uzyskał stopień naukowy kandydata nauk medycznych (doktorat), a w 1962 roku stopień naukowy docenta (habilitacja). W 1969 roku Rada Państwa nadała Franciszkowi Kokotowi tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego, a w 1982 roku profesora zwyczajnego.

W 1975 roku Profesor Franciszek Kokot objął funkcję kierownika Kliniki Nefrologii Instytutu Chorób Wewnętrznych (od 1981 roku Katedry i Kliniki Nefrologii, a w 1997 roku przemianowanej na Katedrę i Klinikę Nefrologii, Endokrynologii i Chorób Przemiany Materii Śl. AM). Funkcję tę pełnił do roku 2000, tj. do czasu przejścia na emeryturę. Profesor Kokot pełnił również znaczące funkcje w macierzystej uczelni. I tak, w 1980 roku objął funkcję prorektora do spraw szkolenia podyplomowego, a w 1982 roku został powołany przez Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej do pełnienia funkcji rektora Śląskiej Akademii Medycznej w Katowicach. Funkcję tę sprawował do 1984 roku.

Profesor Kokot przyczynił się również do wprowadzenia polskiej nefrologii na forum międzynarodowe. Był trzykrotnie członkiem Zarządu Głównego Europejskiego Towarzystwa Dializ i Transplantacji (ERA-EDTA) oraz pełnił również znaczące funkcje w Międzynarodowym Towarzystwie Nefrologicznym (ISN). Rozliczne kontakty międzynarodowe, udział w wielu konferencjach w charakterze zaproszonego wykładowcy zaowocowały nadaniem Profesorowi Kokotowi członkostwa honorowego towarzystw nefrologicznych w wielu krajach europejskich m.in. w NRD, RFN, Jugosławii, Czechosłowacji, Bułgarii, Rumunii, Macedonii, we Włoszech oraz na Węgrzech.

Profesor Kokot należy do wąskiego grona założycieli Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego, w którym pełnił początkowo funkcję członka Zarządu Głównego, wiceprezesa, a następnie przez trzy kadencje funkcję prezesa (w latach od 1989 do 1998).

Miarą uznania zasług Profesora w rozwoju polskiej medycyny było przyznanie Mu zaszczytnych tytułów doktora honoris causa 8 medycznych uczelni polskich (Wrocław, Katowice, Szczecin, Lublin, Warszawa, Kraków, Białystok oraz Łódź) i 1 zagranicznej (Koszyce).

Profesor Kokot wypromował aż 76 doktorów nauk medycznych oraz 22 habilitantów krajowych i 6 zagranicznych, z których 14 uzyskało następnie tytuł naukowy profesora. Oprócz tego był opiekunem licznego grona internistów, nefrologów, endokrynologów i diagnostów laboratoryjnych. Był twórcą nie tylko Kliniki Nefrologii Śl. AM w Katowicach, ale również wielu ośrodków nefrologicznych na terenie województwa śląskiego, był również twórcą pierwszego w Polsce ośrodka sanatoryjnego dializ pozaustrojowych w Wysowej.

Do znaczących osiągnięć Profesora Kokota należy zredagowanie wielu kluczowych podręczników dla studentów i lekarzy, takich jak m.in.: „Metody badań laboratoryjnych stosowanych w klinice”, „Gospodarka wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa w stanach fizjologii i patologii”, „Choroby wewnętrzne”, „Interpretacja ważniejszych wyników badań biochemicznych w surowicy krwi i moczu”, „Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych”, „Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych”. Podręczniki te doczekały się licznych wznowień, a miarą ich wartości i przydatności niech będzie fakt uznania przez studentów medycyny podręcznika „Choroby wewnętrzne” za najlepszy w Polsce. Biegła znajomość języków obcych umożliwiła Profesorowi Kokotowi perfekcyjne redagowanie przekładów na język polski wielu podręczników zagranicznych z zakresu biochemii, interny czy nefrologii. W końcu należy wspomnieć o olbrzymim dorobku naukowym Profesora Kokota. Świadczy o tym nie tylko liczba, ponad 700 opublikowanych prac oraz kilka tysięcy cytowań, ale przede wszystkim tematyka tych publikacji obejmująca wiele nowatorskich koncepcji i opracowań nie tylko w skali krajowej, ale również i międzynarodowej. I tak, Profesor Kokot jako jeden z pierwszych w Polsce opublikował własne rejestry przypadków pierwotnego hiperaldosteronizmu, pierwotnej nadczynności przytarczyc oraz dogłębne analizy zaburzeń hormonalnych w ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek lub po transplantacji nerki, jak również czynności hormonalnej nerki niedokrwionej. Na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że te znaczące publikacje były oparte na wynikach badań laboratoryjnych z wykorzystaniem metod radioimmunologicznych opracowanych w całości przez Profesora Kokota. Tylko dzięki temu było możliwe prowadzenie tych, tak szeroko zakrojonych, kompleksowo obejmujących poszczególne zagadnienia, badań, pozwalało to bowiem na pominiecie istniejących wówczas barier finansowych.

Profesor Kokot jest wspaniałym wykładowcą i nauczycielem, ale istotny wpływ na rozwój kadry naukowo-badawczej w Polsce wywierał również w okresie wieloletniego kompetentnego przewodniczenia Sekcji Medycznej Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów Naukowych w latach 1993-2006. Profesor Kokot jest członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk oraz Polskiej Akademii Umiejętności (od 1991 roku).

Za swoje wielkie osiągnięcia naukowo-badawcze i dydaktyczne Profesor Kokot uzyskał wiele nagród i wyróżnień, między innymi: Nagrodę J. Śniadeckiego Polskiej Akademii nauk, Medal Ludwika Pasteur´a Uniwersytetu w Strassburgu, Medal J. Purkyni´ego Czechosłowackiej Akademii Nauk, Złoty Medal F. Volharda Niemieckiego Towarzystwa Nefrologicznego, członkostwo ´Ordo St. Silvestri Papae” – nominowany przez papieża Jana Pawła II, złoty medal „Medicus Magnus” Polskiej Akademii Nauk, International Distinguished Medal National Kidney Foundation USA. W 1998 roku Profesor Kokot został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Pomimo tak ogromnego dorobku, licznych nagród i wyróżnień, Profesor Kokot pozostaje człowiekiem skromnym, niezłomnej wiary, wiernym swoim niezmiennym zasadom życiowym.

Szanowny Panie Profesorze, proszę przyjąć od swoich wychowanków i przyjaciół najlepsze życzenia urodzinowe – dobrego zdrowia i życzliwych ludzi wokół siebie – a z resztą, jak zawsze, Pan Profesor da sobie radę! Ad multos annos Panie Profesorze!

Prof. dr hab. med. Andrzej Więcek