Chirurgia plastyczna jest nauką o etiopatogenezie wad rozwojowych, chorób i następstw urazów wymagających w leczeniu chirurgicznym postępowania rekonstrukcyjnego odtwarzającego brakujące części ciała i funkcję.

Wady rozwojowe twarzoczaszki i powłok skórnych, zniekształcenia pourazowe i pochorobowe leczenie oparzeń i ich następstw, nowotworów powłok, chirurgia ręki, działalność mikrochirurgiczna polegająca na przenoszeniu wolnych płatów tkankowych z zespoleniem mikro-naczyniowym i mikro-nerwowym, replantacje i transplantacje to najważniejsze działy chirurgii plastycznej. W jej zakres wchodzi również chirurgia estetyczna zajmująca się korekcją wyglądu w istotny sposób różniącego się od przyjętych norm estetycznych. Z powyższego przeglądu problematyki chirurgii plastycznej wynika jej interdyscyplinarny charakter, jako specjalności chirurgicznej obejmującej zagadnienia z zakresu chirurgii ogólnej, dziecięcej, onkologicznej, neurochirurgii, chirurgii ortopedyczno-urazowej, laryngologii, okulistyki, chirurgii twarzowo-szczękowej

Przedstawione w tym numerze „ Postępów Nauk Medycznych” artykuły, reprezentują wyżej wymienione działy chirurgii plastycznej.

W ostatniej dekadzie najbardziej rozwijającym się działem chirurgii plastycznej jest mikrochirurgia, czego dowodem jest między innymi powstanie Światowego, Regionalnych i Narodowych Towarzystw Mikrochirurgii. Artykuł dr Molskiego przedstawia jeden z najtrudniejszych problemów leczniczych z zakresu mikrochirurgii, jakimi są urazy o charakterze awulsyjnym i jak doskonałe wyniki można uzyskać, stosując rozwiązania mikrochirurgiczne. Zaliczenie tej działalności do procedur wysokospecjalistycznych wspomaganych przez MZ, stworzyłoby warunki do tego, aby działalność mikrochirurgiczna była standardem w działalności ośrodków chirurgii plastycznej.

Postęp w diagnostyce i obrazowaniu układu naczyniowego warunkuje rozwój i doskonalenie metod mikrochirurgicznych. Współczesne metody obrazowania układu naczyniowego przedstawia artykuł dra Pietrasika. Wykonywanie zespoleń mikro-naczyniowych na perforatorach, pozwala na zachowanie naczyń osiowych oraz zapobiega zaburzeniom funkcjonalnym w miejscu dawczym.

Prace dr Dębskiego i Osucha przedstawiają równie istotny dział chirurgii plastycznej, jakim jest chirurgiczne leczenie nowotworów powłok. Z przeglądu piśmiennictwa dotyczącego leczenia chirurgicznego nowotworów skóry wynika, że niewielka liczba prac o charakterze prospektywnym nie pozwala na wypracowanie standardów postępowania i że prace w tym zakresie winny być kontynuowane. Problem ten jest niedoceniany z co najmniej dwóch powodów: niskiej śmiertelności w przypadku raka podstawnokomórkowego i dopiero w późnym okresie choroby nowotworowej istotnych zaburzeń funkcjonalnych. Rak skóry jest najczęściej występującym nowotworem. Koszty jego leczenia ulegają zwielokrotnieniu w przypadku wznowy procesu nowotworowego i złożonego postępowania rekonstrukcyjnego. Artykuły dra Debskiego przedstawiają współczesne poglądy na etiopatogenezę, diagnostykę i leczenie raka skóry oraz konieczność podejmowania prac prospektywnych w tym temacie.

Kolejnym działem chirurgii plastycznej reprezentowanym w tym numerze jest chirurgia ręki. Prace dra Kulickiego i dra Nowaka przedstawiają złożony problem, jakim jest rekonstrukcja ubytków nerwów dłoniowych palców, mających istotny wpływ na funkcję ręki, oraz diagnostykę i leczenie zespołu uciskowego nerwu pośrodkowego – najczęstszego zespołu uciskowego nerwów obwodowych. Chorzy z cukrzycą, przewlekle hemodializowani i po onkologicznym leczeniu raka piersi z zespołem kanału nadgarstka to przypadki szczególne, wymagające modyfikacji w leczeniu. Artroza pierwszego stawu nadgarstkowo-śródręcznego jest najczęstszą chorobą degeneracyjną stawów ręki, natomiast guz olbrzymiokomórkowy jest drugim co do częstości występowania guzem ręk. Znajomość tych zagadnień – prace dr Skowrońskiej i dra Ulatowskiego – umożliwią właściwe rozpoznanie nie tylko przez chirurgów, ale również lekarzy specjalności niezabiegowych i skierowanie chorych do odpowiedniego leczenia.

Następstwem niestety, często nieefektywnego leczenia trądzika rożowatego jest rozwój na podłożu tego schorzenia guzowatości nosa – rhinophyma, którego skutecznym leczeniem jest tylko postępowanie chirurgiczne. Problem ten i możliwości leczenia przedstawia artykuł dr Osiak.

Działalność chirurgiczna w zakresie chirurgii estetycznej nie jest postępowaniem leczniczym. Wynika stąd konieczność szczególnej staranności i selekcji przy kwalifikowaniu pacjentów do działań chirurgicznych z zakresu chirurgii estetycznej, ponieważ w przypadkach powikłanych, prowadzących do zaburzeń funkcji, koniecznym jest postępowanie lecznicze. Praca dr Szabeli przedstawia niekorzystne skutki i powikłania po wprowadzeniu syntetycznych substancji trwale uzupełniających tkanki miękkie. Powikłania przy tej działalności wymagają działania leczniczego nierzadko w zakresie różnych specjalności medycznych.

Współczesne możliwości medycyny regeneracyjnej, a w przyszłości możliwości terapii genowej przedstawia praca doc. Noszczyka, omawiająca ten temat na przykładzie epidermolysis bullosa – grupie rzadkich wrodzonych chorób skóry i nabłonków w których defekty genetyczne powodują uszkodzenie białek błon podstawnych i których leczenie jest tylko objawowe. Być może już w niedalekiej przyszłości będą to dodatkowe narzędzia dla chirurga plastyka wspomagające jego wizję i wyobraźnię przy rekonstrukcji tkanek.

Reasumując, współczesna chirurgia plastyczna poprzez możliwość rekonstrukcji tkanek różnymi technikami chirurgicznymi, przywraca funkcję i wygląd uszkodzonych części ciała i w coraz większym stopniu doprowadza do restitutio ad integrum.

Prof. dr hab. med. Józef Jethon