Nauka o chorobach układu trawienia obejmowała tradycyjnie gastroenterologię, hepatologię i pankreatologię. Od zarania naukom tym towarzyszyła histopatologia. Z biegiem czasu do działów tych dołączyły endoskopia gastroenterologiczna i ultrasonografia. W ostatnich latach nastąpił burzliwy rozwój biologii molekularnej odnoszący się między innymi do chorób przewodu pokarmowego, wątroby i trzustki.

Wszystkie te działy i kierunki są reprezentowane w niniejszym numerze „Postępów Nauk Medycznych”. Na uwagę zasługuje artykuł prof. A. Habiora poświęcony zagrożeniom Europy chorobami wątroby. W artykule tym autor opisuje aktualną sytuację epidemiologiczną wirusowych i metabolicznych chorób wątroby oraz prowadzi rozważania dotyczące przewidywanej zachorowalności na raka wątroby.

Dział endoskopii reprezentuje artykuł poświęcony analgosedacji. Badania ankietowe przeprowadzone w 138 pracowniach endoskopowych w Polsce wykazały, że odsetki gastroskopii i kolonoskopii wykonywanych w sedacji dożylnej wynoszą odpowiednio około 7 i 64%. Rodzaj leku użytego do sedacji różnił się w zależności od specjalizacji lekarskiej: endoskopiści najczęściej stosowali midazolam, a anestezjolodzy – propofol. Z analizy tej wynika potrzeba opracowania w naszym kraju jednolitych wytycznych analgosedacji do badań endoskopowych.

Potrzebę kolejnej publikacji na temat zakażenia Helicobacter pylori uzasadniają dwa fakty: 1) zmieniająca się wrażliwość tego dobnoustroju na antybiotyki i 2) duża zachorowalność i słabe wyniki leczenia raka żołądka. W odpowiednim artykule podane są wskazania i nowe zasady leczenia infekcji Helicobacter pylori oraz przeprowadzona jest dyskusja o celowości profilaktycznej eradykacji tych bakterii w odniesieniu do raka żołądka.

Kolejnymi zagadnieniami poruszonymi w tym zeszycie są rzadsze choroby jelit, takie jak pseudoniedrożność jelitowa i mikroskopowe zapalenia jelita grubego. Choroby te ani nie są prawidłowo rozpoznawane, ani właściwie leczone. Stosowne artykuły podają kryteria diagnostyczne każdej z tych chorób i opisują te sposoby ich leczenia, które mają udowodnione znaczenie.

Artykuł prof. J. Orłowskiej i dra M. Kiedrowskiego przenosi nas w świat mniej znanych polipów jelita grubego, a mianowicie gruczolaków ząbkowanych i zespołu polipowatości hiperplastycznej. Znaczenie tych zmian, wprowadzonych dopiero niedawno do klasyfikacji polipów nabłonkowych, polega na tym, że zwiększają one ryzyko raka jelita grubego na drodze metylacji i wyciszania genów naprawy DNA.

Pozostałe artykuły dotyczą gruczolakoraka trzustki, nowszych technik ultrasonograficznych i biologii molekularnej. Spośród nich na szczególną uwagę zasługują artykuły napisane z udziałem prof. J. Ostrowskiego, które poruszają różne zagadnienia medycyny molekularnej i mitochondrialnej oraz proteomiki. Techniki biologii molekularnej powinny pomóc w zidentyfikowaniu biomarkerów różnych chorób (nie tylko nowotworowych), przewidywaniu ich rozwoju, wrażliwości na leczenie i zapobieganiu. Nie ulega dziś wątpliwości, że właśnie te kierunki badawcze wraz z nową dziedziną nauki, jaką jest genomika integracyjna, będą decydowały o rozwoju medycyny w przyszłości.

Prof. Witold Bartnik