W numerze 12. publikowanych jest 6 prac związanych z leczeniem chirurgicznym chorych w podeszłym wieku. Prace dotyczą problemów nietrzymania gazów i stolca, urazów oraz wielokierunkowej rehabilitacji około- i pooperacyjnej – oddechowej, ruchowej, psychologicznej. Omawiany jest też problem odleżyn.

Nietrzymanie stolca jest wstydliwym ale bardzo częstym problemem w starzejącym się społeczeństwie. Nietrzymanie stolca często bywa powodem izolacji chorych nawet bywa podstawą do umieszczania w domach opieki, w których częstość inkontinencji ocenia się na 50% pensjonariuszy. Autorzy artykułu na temat nietrzymania stolca omawiają przyczyny, patomechanizm i metody leczenia. Często modyfikacja diety, leki lub ćwiczenia typu biofeedback zmniejszają dokuczliwość nietrzymania stolca. Leczenie operacyjne jest rekomendowane w ściśle wybranych przypadkach i powinno być przeprowadzane w ośrodkach referencyjnych zajmujących się koloproktologią.

Ludzie starsi częściej ulegają urazom niż osobnicy młodsi. Z powodu następstw urazów pacjenci w podeszłym wieku dwa razy częściej są hospitalizowani w porównaniu z ludźmi w młodszym wieku. Niewydolność wielu narządów u chorych w podeszłym wieku zwiększa chorobowość pourazową, szczególnie to dotyczy hipowentylacji, hipotensji, i zaburzeń świadomości. Upadki to najczęstsze przyczyny urazów u ludzi w starszym wieku. Najbardziej typowe urazy dla wieku podeszłego to złamania żeber, urazy głowy, złamania w obrębie kręgosłupa, kości udowej i promieniowej. Podstawą sukcesu leczniczego w leczeniu następstw u ludzi w podeszłym wieku jest wczesne leczenie operacyjne, właściwe i kompetentne znieczulenie oraz rehabilitacja około- i pooperacyjna.

Rehabilitacja jest jednym z zasadniczych warunków poprawy zdrowia i sukcesu leczniczego u ludzi w podeszłym wieku. W kolejnych artykułach omówiono rehabilitację oddechową, ruchową i psychologiczną. Od szeregu lat w chirurgii wieku podeszłego rekomenduje się tzw. fast tract approach czyli jak najszybsze pooperacyjne i pourazowe usprawnianie chorego.

Zaburzenia oddechowe występują w około 16-25% chorych leczonych w oddziałach zabiegowych. Częściej powikłania oddechowe występują u chorych operowanych ze wskazań pilnych lub nagłych. Rehabilitacja oddechowa powinna być rozpoczęta już w okresie przedoperacyjnym. Ważnym jest aby podstawy rehabilitacji znane były pielęgniarkom, lekarzom, fizjoterapeutom i psychologom. Autorzy trzech prac dotyczących rehabilitacji omawiają przyczyny, patomechanizm powikłań pooperacyjnych oraz przedstawiają zasady współczesnej rehabilitacji.

Jeśli nie będą przestrzegane zasady rehabilitacji ruchowej to doprowadzi to do powstawania odleżyn. Problem odleżyn jest tematem kolejnej publikacji. Ponad 70% rejestrowanych odleżyn występuje u chorych w podeszłym wieku. Odleżyny w istotny sposób wydłużają czas pobytu chorego w szpitalu, zwiększają chorobowość, śmiertelność i koszty leczenia chorych. W zapobieganiu powstawaniu odleżyn istotną rolę odgrywa opieka pielęgniarska. Istnieje konieczność zmiany pozycji chorego co dwie godziny. Im gorsza jest opieka pielęgniarska, im mniej jest zatrudnionych w oddziale pielęgniarek, tym więcej jest odleżyn. Pozostawiamy to do przemyślenia organizatorom i dyrektorom zamkniętych placówek ochrony zdrowia.

Artykuły publikowane w numerze 11. i 12. „Postepów Nauk Medycznych” omawiają istotne problemy chirurgii wieku podeszłego. Polecamy wiedzę zawartą w artykułach do pilnego wdrożenia do praktyki klinicznej.

Prof. dr hab. med. Krzysztof Bielecki