Artykuły przygotowali wybitni polscy specjaliści w dziedzinie nefrologii i transplantologii przy współudziale obiecującego pokolenia młodych lekarzy.

Profesor Bolesław Rutkowski przedstawia rys historyczny polskiej nefrologii i aktualną pozycję naukową naszej nefrologii akademickiej w oparciu o ankiety przeprowadzone na zlecenie Polskiej Akademii Nauk. Z przedstawionych danych wynika, że ogólna pozycja polskiej nefrologii w zakresie działalności naukowo-badawczej jest bardzo dobra. Gdyby finansowanie naszej nauki było wyższe, byłoby jeszcze lepiej.

Dr Aureliusz Kolonko i prof. Andrzej Więcek przedstawiają w swoim artykule zagadnienia związane z zastosowaniem badania USG-Doppler u chorych po przeszczepieniu nerki, które jest niewątpliwie jako metoda nieinwazyjna, powszechnie stosowane. Autorzy omawiają wskazania do wykonania tego badania, interpretację wyników, wartość diagnostyczną i rokowniczą a także ograniczenia tej metody.

Dr Małgorzata Zynek-Litwin i prof. Jakub Kuźniar oraz prof. Marian Klinger omawiają rolę granulocytów obojętnochłonnych w rozwoju uszkodzenia niedokrwienno-reperfuzyjnego przeszczepionej nerki. Uszkodzenie niedokrwienno-reperfuzyjne jest ważnym czynnikiem nieimmunologicznym wpływającym na wczesną i odległą czynność przeszczepu nerkowego. Autorzy przybliżają nam mechanizmy, w przebiegu których pobudzone granulocyty obojętnochłonne poprzez produkowane wolne rodniki tlenowe i enzymy proteolityczne uszkadzają przeszczepiony narząd.

Profesor Joanna Matuszkiewicz-Rowińska w sposób dogłębny i szeroki przedstawia problemy leczenia nerkozastępczego u chorych z ostrym uszkodzeniem nerek. Jest to nadal grupa chorych obarczona dużym ryzykiem śmiertelności. Autorka dokonuje przeglądu obecnie stosowanych technik leczenia nerkozastępczego (techniki ciągłe, techniki hybrydowe, dializa otrzewnowa, przerywana hemodializa), omawia wyniki badań dotyczących momentu rozpoczęcia terapii i dawki dializy. Nie mamy jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, jak intensywnie należy chorego leczyć. Dużo zależy od możliwości i doświadczenia ośrodka.

Profesor Jolanta Małyszko i profesor Jacek Małyszko omawiają najczęściej występujące nowotwory układu moczowego u biorców nerki, ich epidemiologię, badania przesiewowe, metody leczenia. Ponad 90% nowotworów po transplantacji nerki rozwija się de novo. Najczęstszym nowotworem układu moczowego u biorców nerki jest rak nerki własnej.

Dr Anna Zawiasa i profesor Michał Nowicki przedstawiają zagadnienia występowania zespołu metabolicznego u biorców przeszczepu nerki. Jest to grupa chorych o zwiększonym ryzyku sercowo-naczyniowym, na które składa się nadciśnienie tętnicze, otyłość, zaburzenia gospodarki lipidowej, nietolerancja glukozy. Zespół metaboliczny jest nie tylko czynnikiem ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych ale także gorszego przeżycia przeszczepu nerkowego.

Dr Dominika Dęborska-Materkowska i profesor Magdalena Durlik podsumowują aktualny stan wiedzy na temat epidemiologii, patogenezy, rozpoznawania, zapobiegania i leczenia nawrotu ogniskowego, segmentalnego twardnienia kłębuszków nerkowych w przeszczepionej nerce. Ze względu na częsty, wczesny nawrót ciężkiego zespołu nerczycowego leczenie tego schorzenia jest dużym wyzwaniem dla lekarza transplantologa.

Zespół Szczeciński – dr Anna Misiewicz, dr hab. Jacek Różański, dr Małgorzata Marchelek-Myśliwiec i dr Magda Wiśniewska zajęli się problemem wpływu leczenia nerkozastępczego na stan psychospołeczny chorych dializowanych. Na podstawie przeprowadzonej ankiety stwierdzili, że funkcjonowanie chorych dializowanych ulega znacznemu ograniczeniu, 80% nie korzysta z wyjazdów rekreacyjnych, 72% nie bierze udziału w życiu towarzyskim, 50% zrezygnowała z realizacji swoich zainteresowań. Choroba wyraźnie wpływa na sferę psychospołeczną chorych dializowanych.

Profesor Janusz Wyzgał wraz z zespołem omawia transplantacyjne metody leczenia cukrzycy. Cukrzyca to najczęstsza choroba metaboliczna na świecie. Prowadzi do groźnych powikłań w postaci mikro- i makroangiopatii. Pacjenci z nefropatią cukrzycową leczeni dializami mają istotnie gorsze przeżycie w porównaniu z chorymi bez cukrzycy. Alternatywą do dializoterapii jest jednoczasowe przeszczepienie nerki i trzustki, najlepiej w okresie przed rozpoczęciem dializ. Inną metoda jest transplantacja izolowanych wysp trzustkowych. Największe jednak nadzieje wiąże się z metodami inżynierii genetycznej, w których do produkcji insuliny wykorzystuje się hepatocyty, komórki hematopoetyczne, pierwotne komórki zarodkowe.

Dr Magdalena Wilczyńska-Borawska, profesor Jolanta Małyszko i dr Wanda Stokowska omawiają obraz zmian i dysfunkcji w obrębie jamy ustnej charakterystycznych dla chorych z przewlekłą chorobą nerek w różnych stadiach tej choroby i pacjentów dializowanych. Z badań autorów wynika, że 70% dializowanych nie ma funkcji żucia z powodu zbyt wczesnej utraty uzębienia. Wykazano także związek złego stanu uzębienia z chorobami układu krążenia w badanej grupie dializowanych.

Dr Edyta Zbroch, dr Dominika Maciorkowska, profesor Jolanta Małyszko i profesor Michał Myśliwiec przedstawiają w oparciu o własny materiał chorych dializowanych otrzewnowo występowanie i kontrolę ciśnienia tętniczego w tej grupie pacjentów. Aż u 56% chorych stwierdzono niezadowalającą kontrolę ciśnienia tętniczego. Zdaniem autorów w praktyce klinicznej zbyt mały odsetek pacjentów jest leczonych inhibitorami enzymu konwertującego.

Przedstawione zostały też dwie prace dotyczące przypadków klinicznych – jedna chorej zatrutej naparstnicą leczonej zabiegami plazmaferezy oraz dwa przypadki biorców nerki z potransplantacyjnym zespołem hemolityczno-mocznicowym w przebiegu leczenia sirolimusem.

Prof. dr hab. med. Magdalena Durlik