© Borgis - Post�py Nauk Medycznych 11, s. 784-788
*Wojciech Stefan Zgliczy�ski1, Jacek Imiela2, Wojciech Zgliczy�ski3
Lekarze specjalizuj�cy si� w zakresie chor�b wewn�trznych – motywy wyboru specjalizacji, problemy zwi�zane z przebiegiem kszta�cenia oraz plany zawodowe po uzyskaniu specjalizacji
Physicians specializing in general medicine – factors affecting choice of specialization, problems encountered during specialization and future career plans
1Zak�ad Organizacji Opieki Zdrowotnej i Orzecznictwa Lekarskiego, Szko�a Zdrowia Publicznego,
Centrum Medyczne Kszta�cenia Podyplomowego, Warszawa
Kierownik Zak�adu: dr med. Jaros�aw Pinkas
2Konsultant krajowy w zakresie chor�b wewn�trznych
3Klinika Endokrynologii, Centrum Medyczne Kszta�cenia Podyplomowego, Szpital Biela�ski, Warszawa
Kierownik Kliniki: prof. dr hab. med. Wojciech Zgliczy�ski
Streszczenie
Wst�p. Informacje na temat czynnik�w motywuj�cych do wyboru specjalizacji, sytuacji zawodowej i plan�w zawodowych oraz problem�w w trakcie odbywania specjalizacji przez lekarzy specjalizuj�cych si� w zakresie chor�b wewn�trznych w Polsce mog� si� przyczyni� do lepszego monitorowania stanu zasob�w kadrowych i poprawy samego procesu kszta�cenia.
Cel pracy. Celem pracy by�o okre�lenie i analiza opinii lekarzy specjalizuj�cych si� w zakresie chor�b wewn�trznych na temat czynnik�w maj�cych wp�yw na wyb�r specjalizacji, problem�w, na jakie napotykaj� w trakcie kszta�cenia oraz plan�w zawodowych po uzyskaniu specjalizacji.
Materia� i metody. Materia� stanowi�y dane ze 170 ankiet, kt�re zosta�y przeprowadzone na kursach dla lekarzy specjalizuj�cych si� w chorobach wewn�trznych prowadzonych przez Klinik� Endokrynologii Centrum Medyczne Kszta�cenia Podyplomowego w latach 2012 i 2013. Analiza materia�u mia�a charakter ilo�ciowy. Analiz� danych przeprowadzono przy zastosowaniu programu SPSS.
Wyniki. Respondenci byli grup� stosunkowo jednorodn� – zar�wno pod wzgl�dem wieku, motywacji do podj�cia specjalizacji w zakresie chor�b wewn�trznych, jak i plan�w zawodowych po uzyskaniu specjalizacji. Wyniki badania wskazuj� na niepokoj�co cz�ste wyst�powanie problem�w w trakcie specjalizacji. Problemy w najwi�kszym stopniu dotycz� realizacji sta�y i kurs�w specjalizacyjnych, czyli fundament�w kszta�cenia specjalizacyjnego.
Wnioski. Powa�nym problemem jest malej�ce zainteresowanie lekarzy prac� jako specjali�ci chor�b wewn�trznych.
S�owa kluczowe: choroby wewn�trzne, lekarze, specjalizacja
Summary
Introduction. Information on factors affecting choice of specialization, employment situation, future career plans and problems encountered during specialization by physicians specializing in internal medicine in Poland can contribute to better monitoring of human resources and improvement of the specialization process.
Aim. The aim of this study was to identify and analyze the opinion of doctors specializing in internal medicine on the factors affecting the choice of specialization, the problems encountered during specialization and future career plans after the specialization.
Material and methods. The material consisted of data from 170 surveys that were conducted on courses for physicians specializing in general medicine conducted by the Clinic of Endocrinology CMKP in 2012 and 2013. Analysis of the material was quantitative, and was performed using the SPSS.
Results. Respondents were relatively homogeneous group – both in terms of age, motivation to take specialization in general medicine and career plans after the specialization. The results show an alarmingly high incidence of problems during specialization process, especially with internships and courses, which are the foundation of specialization training.
Conclusions. A serious problem is the declining interest of doctors to work in primary care.
Key words: general medicine, physicians, specialism
WST�P
Specjalizacja w zakresie chor�b wewn�trznych jest jedn� z podstawowych specjalno�ci lekarskich. Zgodnie z programem specjalizacji celem kszta�cenia specjalizacyjnego w zakresie chor�b wewn�trznych jest poszerzenie wiedzy teoretycznej i praktycznej w profilaktyce, diagnozowaniu i leczeniu chor�b na poziomie umo�liwiaj�cym samodzielne prowadzenie us�ug leczniczych wed�ug najwy�szych standard�w (1).
Specjali�ci chor�b wewn�trznych zapewniaj�cy wszechstronn� diagnostyk� i leczenie chorego stanowi� niejako fundament opieki medycznej. Specjalizacja z zakresu chor�b wewn�trznych jest niezb�dna do dalszego rozwoju zawodowego w w�skich dziedzinach medycyny. Uzyskanie tytu�u specjalisty chor�b wewn�trznych umo�liwia kszta�cenie w blisko 20 specjalizacjach szczeg�owych. Wed�ug programu specjalizacji modu�owych, kt�ry ma obowi�zywa� lekarzy rozpoczynaj�cych specjalizacj� w 2014 r., choroby wewn�trzne stanowi� modu� podstawowy dla 21 specjalizacji. Wsp�cze�nie w krajach rozwini�tych obserwuje si� tendencj� do integrowania opieki medycznej, ma to szczeg�lne znaczenie ze wzgl�du na starzenie si� spo�ecze�stwa. W Polsce wyst�puje jednak tendencja odwrotna, tzn. powstawanie coraz wi�kszej ilo�ci nowych specjalno�ci, dla kt�rych naturaln� baz� kadrow� s� specjali�ci chor�b wewn�trznych. W efekcie liczba internist�w w Polsce zmniejsza si�, a wprowadzony system specjalizacji modu�owych mo�e pog��bi� spadek ch�tnych do tej specjalizacji (2).
Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Zdrowia, jednym z zasadniczych dzia�a� w zakresie zapewnienia kadr dla ochrony zdrowia jest monitorowanie zasob�w kadrowych i wypracowanie narz�dzi do oceny uczestnicz�cych w systemie ochrony zdrowia lekarzy specjalist�w (3). Wydaje si�, �e w zakres tego monitoringu powinien zosta� w��czony system kszta�cenia specjalizacyjnego. Obecnie brakuje informacji na temat m.in. czynnik�w maj�cych wp�yw na wyb�r specjalizacji w zakresie chor�b wewn�trznych przez lekarzy, sytuacji zawodowej lekarzy w trakcie kszta�cenia specjalizacyjnego, w tym obci��enia prac�, zadowolenia z wykonywanej pracy, plan�w zawodowych, a tak�e problem�w, na jakie napotykaj� w trakcie kszta�cenia specjalizacyjnego. Badania prowadzone w Polsce w ostatnich latach podejmowa�y kwestie mo�liwo�ci i barier rozwoju zawodowego lekarzy (4). Nie dotycz� one jednak �ci�le kszta�cenia specjalizacyjnego i odnosz� si� do lekarzy w og�lno�ci, bez diagnozy sytuacji w poszczeg�lnych specjalno�ciach lekarskich. Wiedza na te tematy mog�aby pozwoli� lepiej rozumie� sytuacj� os�b staraj�cych si� o uzyskanie specjalizacji w zakresie chor�b wewn�trznych oraz pom�c w kszta�towaniu polityki planowania zasob�w kadrowych i kszta�cenia.
CEL PRACY
Celem pracy by�o okre�lenie i analiza opinii lekarzy specjalizuj�cych si� w zakresie chor�b wewn�trznych na temat czynnik�w maj�cych wp�yw na wyb�r specjalizacji, problem�w, jakie napotykaj� w trakcie kszta�cenia, oraz plan�w zawodowych po uzyskaniu specjalizacji.
MATERIA� I METODY
Materia� stanowi�y wyniki bada� przeprowadzonych w�r�d 170 lekarzy specjalizuj�cych si� w zakresie chor�b wewn�trznych, bior�cych udzia� w obowi�zkowych kursach specjalizacyjnych „Wprowadzenie do specjalizacji w chorobach wewn�trznych” (65 os�b) oraz „Post�py w chorobach wewn�trznych” (105 os�b) prowadzonych przez Klinik� Endokrynologii Centrum Medycznego Kszta�cenia Podyplomowego w Warszawie, odpowiednio we wrze�niu 2012 oraz w lutym 2013 roku. Narz�dziem badawczym by�a ankieta sk�adaj�ca si� z 63 pyta�. Badanie prowadzone technik� ankiety audytoryjnej by�o anonimowe i dobrowolne. W badaniu podj�to zagadnienie trudno�ci zwi�zanych z odbywaniem specjalizacji oraz czynnik�w, kt�re maj� znaczenie przy podejmowaniu decyzji o wyborze specjalizacji z interny. Ponadto podj�to pr�b� charakterystyki grupy os�b specjalizuj�cych si� w zakresie chor�b wewn�trznych pod k�tem m.in. plan�w zawodowych, satysfakcji zawodowej, oceny sytuacji finansowej i obci��enia prac�.
Zebrane dane zosta�y poddane analizie ilo�ciowej przy u�yciu programu SPSS. Ze wzgl�du na du�� ilo�� odpowiedzi oraz obowi�zkowy charakter kurs�w, uzyskane wyniki mo�na uzna� za reprezentatywne nie tylko dla lekarzy bior�cych udzia� w tych kursach, ale dla ca�ej populacji lekarzy odbywaj�cych specjalizacj� w zakresie chor�b wewn�trznych. W efekcie uzyskane dane mog� by� traktowane jako g�os �rodowiska lekarzy.
WYNIKI
W badaniu wzi�o udzia� 170 os�b (65,7% kobiet) w wieku od 31 do 52 lat (�rednia – 33,14; mediana – 33; SD – 3,03).
Sta� pracy w zawodzie lekarza ankietowanych os�b zawiera� si� w przedziale od 1 roku do 26 lat, ale przeci�tnie nie przekracza� 6 lat (�rednia – 5,4431; mediana – 5,0; SD – 2,98713).
W�r�d lekarzy bior�cych udzia� w badaniu znale�li si� absolwenci 11 dzia�aj�cych w Polsce uczelni medycznych. Najwi�ksz� grup� stanowi�y osoby, kt�re uzyska�y dyplomy w �odzi (16,6%), Lublinie (13%), Warszawie (11,8%) i Gda�sku (11,2), ponadto w�r�d ankietowanych dwie osoby uko�czy�y studia medyczne poza Polsk�.
Podstawowym miejscem pracy ankietowanych lekarzy by�y najcz�ciej szpital publiczny (54,2%) oraz szpital kliniczny (33,9%). Ponadto co dziesi�ta osoba (8,3%) wskazywa�a szpital niepubliczny. Wyra�nie mniej os�b wskazywa�o przychodni� publiczn� (1,2%), przychodni� niepubliczn� (0,6%) i inne podmioty (1,8%).
Blisko po�owa lekarzy pracowa�a w tylko jednym miejscu (45%). Co trzeci ankietowany (34,3%) mia� jedno dodatkowe miejsce pracy, co pi�ty (17,2%) pracowa� dodatkowo w dw�ch miejscach, a 3,6% pracowa�o w trzech lub wi�cej dodatkowych miejscach. Jako dodatkowe miejsce pracy najcz�ciej wskazywano przychodni� niepubliczn� (20%) i przychodni� publiczn� (19,3%). Ponadto wskazywano prywatn� praktyk� lekarsk� (15,2%), szpital publiczny (13,1%), pogotowie ratunkowe (11%), szpital kliniczny (6,2%), szpital niepubliczny (4,1%) oraz inne podmioty (11%).
Lokalizacja podstawowego miejsca pracy to najcz�ciej du�e miasta powy�ej 500 tys. mieszka�c�w (40,8%) oraz miasta licz�ce 201-500 tys. mieszka�c�w (21,3%). Co pi�ty ankietowany (21,9%) pracowa� w mie�cie o liczbie mieszka�c�w mi�dzy 51-200 tys., a co dziesi�ty (16%) – w mie�cie poni�ej 50 tys. mieszka�c�w. �aden ankietowany nie pracowa� na wsi.
Dla zdecydowanej wi�kszo�ci respondent�w (95,9%) specjalizacja z chor�b wewn�trznych by�a pierwsz� podj�t� specjalizacj�. Dwie trzecie lekarzy bior�cych udzia� w badaniu odbywa�o kszta�cenie w ramach rezydentury (68,9%), co pi�ty w ramach umowy o prac� (20,4%), a co dziesi�ty (7,8%) w ramach umowy cywilno-prawnej. Pojedyncze osoby odbywa�y specjalizacj� w ramach studi�w doktoranckich (2 osoby, tj. 1,2%), w ramach p�atnego urlopu szkoleniowego (1 osoba – 0,6%) oraz w innych formach (2 osoby – 1,2%).
Ankietowani zapytani, kiedy podj�li decyzj� o wyborze specjalizacji z chor�b wewn�trznych, najcz�ciej wskazywali okres po uko�czeniu studi�w (43,5%). Po�owa respondent�w na specjalizacj� z chor�b wewn�trznych zdecydowa�a si� w trakcie studi�w, w tym jedna trzecia (31,8%) w ko�cowym okresie studi�w i co dziesi�ta (11,8%) w pocz�tkowym okresie studi�w. Niewielu (2,9%) wiedzia�o, �e chce by� internistami jeszcze przed rozpocz�ciem studi�w, a co dziesi�ty (10%) wskaza� odpowied� „Inne”. Najwy�ej oceniane w skali od 1 do 7 z podanych 26 powod�w wyboru specjalizacji (najwy�sze �rednie oceny) to m.in.: mo�liwo�� uzyskania w kolejnym etapie specjalizacji szczeg�owej (5,63); mo�liwo�� poznania du�ego obszaru wiedzy medycznej (5,63); wszechstronny charakter specjalizacji z chor�b wewn�trznych (5,55); mo�liwo�� rozwoju zawodowego (5,43); mo�liwo�� bezpo�redniego kontaktu z pacjentami (5,16); z�o�ono�� przypadk�w (5,07). Najrzadziej wskazywane (najni�sze �rednie oceny) to m.in.: presja koleg�w z pracy (1,67); presja prze�o�onych (1,74); wp�yw rodziny i/lub przyjaci� (2,14); mo�liwo�� awansu na wy�sze stanowisko (2,61); czas na czynno�ci niezwi�zane z prac� (3,02). Respondenci poproszeni o wskazanie, kt�ry z wymienionych czynnik�w by� dla nich najbardziej istotny, najcz�ciej wskazywali: mo�liwo�� uzyskania w kolejnym etapie specjalizacji szczeg�owej (25%), wszechstronny charakter specjalizacji z chor�b wewn�trznych (23,7%), mo�liwo�� poznania du�ego obszaru wiedzy medycznej (16%).
Ankietowani lekarze zostali poproszeni o wskazanie, jakie problemy napotykali w zwi�zku z kszta�ceniem specjalizacyjnym w zakresie otwarcia specjalizacji, sta�y i kurs�w specjalizacyjnych oraz relacji z prze�o�onymi. Dodatkowo poproszono respondent�w o wskazanie, czy potrzebne s� zmiany w kszta�ceniu specjalizacyjnym.
Wi�kszo�� respondent�w (78,4%) deklarowa�a, �e nie mia�a problem�w z otwarciem specjalizacji z chor�b wewn�trznych. Osoby, kt�re mia�y trudno�ci w otwarciu specjalizacji, najcz�ciej (45,6%) wskazywa�y ograniczon� liczb� tzw. etat�w rezydenckich. Problemy jednej czwartej os�b z tej grupy wynika�y z ograniczonej liczby miejsc specjalizacyjnych. Ponadto wskazywano na trudno�ci ze strony pracodawcy (14%) i prze�o�onego (5,3%). Dla cz�ci os�b (7%) otwarcie specjalizacji wi�za�o si� z konieczno�ci� zmiany miejsca zamieszkania. Pojedyncze osoby (5,3%) wskazywa�y na wyst�powanie innych problem�w w otwarciu specjalizacji.
Co drugi ankietowany (53,8%) przyzna�, �e mia� problemy z odbyciem sta�y specjalizacyjnych. Wi�kszo�� wskazywanych problem�w dotyczy�a trudno�ci w uzyskaniu zgody od prze�o�onego (28,8%) i pracodawcy (7,5%), a tak�e odwo�ywanie ze sta�y przez prze�o�onego (20,0%). Kolejn� grup� problem�w stanowi�y: ograniczona liczba miejsc na sta�ach specjalizacyjnych (12,5%) oraz niedogodne terminy sta�y (6,9%). Istotnym problemem, bo dotykaj�cym co pi�t� osob� (19,4%), by� koszt zwi�zany z dojazdami i zakwaterowaniem w czasie sta�y. Inne problemy ze sta�ami dotyczy�y co dwudziestej osoby (5%).
Ponad po�owa respondent�w (55,6%) przyzna�a, �e mia�a problemy z realizacj� kurs�w specjalizacyjnych. Jedna trzecia (33,8%) wskazywanych trudno�ci dotyczy�a koszt�w zwi�zanych z dojazdami i zakwaterowaniem. Co czwarta osoba (23,9%) maj�ca trudno�ci zwraca�a uwag� na ograniczon� liczb� miejsc na kursach specjalizacyjnych, a co dziesi�ta (11,3%) niedogodne terminy kurs�w. Problemy z realizacj� kurs�w w cz�ci przypadk�w wynika�y z trudno�ci w uzyskaniu zgody od prze�o�onego (15,5%) i pracodawcy (4,9%), a tak�e odwo�ywanie z kurs�w przez prze�o�onego (2,8%). Inne problemy z kursami dotyczy�y co dwudziestej osoby (7,7%).
Jedna trzecia ankietowanych (34,9%) zg�asza�a wyst�powanie problem�w z prze�o�onymi rozumianymi jako opiekunowie specjalizacji, ordynatorzy czy te� kierownicy plac�wek. Wskazywane problemy dotyczy�y w wi�kszo�ci k�opot�w z uzyskaniem zgody na sta�e i kursy od prze�o�onego (55,7%) oraz pracodawcy (12,9%). Ponadto co dziesi�ta osoba (15,7%) wskazuj�ca na wyst�powanie problem�w z prze�o�onymi skar�y�a si� na dodatkowe wymagania ze strony pracodawcy. Co dziesi�ta osoba maj�ca problemy wskazywa�a na wyst�powanie innych ni� wymienione problem�w z szeroko rozumianymi prze�o�onymi.
Co dziesi�ty ankietowany (14,2%) przyzna�, �e w trakcie specjalizacji napotka� te� inne ni� wymienione problemy.
Na potrzeby zmian w procesie kszta�cenia lekarzy w zakresie chor�b wewn�trznych wskazywa�o dwie trzecie (66,7%) respondent�w. Pojawiaj�ce si� postulaty dotyczy�y zar�wno uporz�dkowania obecnego stanu rzeczy, jak i wprowadzania nowych rozwi�za�.
Mimo wyst�puj�cych problem�w w trakcie specjalizacji, respondenci pozytywnie ocenili obecne warunki uzyskiwania specjalizacji z chor�b wewn�trznych. Wprawdzie tylko 3% oceni�o warunki jako bardzo dobre, ale ju� dwie trzecie (35,8%) uwa�a�o, �e warunki s� raczej dobre. Po�owa respondent�w (50%) warunki odbywania specjalizacji uzna�a jako �rednie. Negatywnie warunki kszta�cenia oceni� co dziesi�ty respondent (raczej z�e – 9,1%, bardzo z�e – 1,8%).
Ze stwierdzeniem, �e pozycja specjalizacji z chor�b wewn�trznych na tle innych podstawowych specjalizacji lekarskich jest wysoka, nie zgodzi�o si� trzy czwarte respondent�w (zdecydowanie si� nie zgadzam – 25,6%; nie zgadzam si� – 23,2%; raczej si� nie zgadzam – 23,8%). Przeciwnego zdania by�o 13,8% (zgadzam si� – 6%; raczej si� zgadzam – 4,8%; zdecydowanie si� zgadzam – 3%). 13,7% uzna�o, �e trudno powiedzie�.
Respondenci zapytani, czy gdyby by�a mo�liwo�� wyboru innej specjalizacji, to zdecydowaliby si� na specjalizacj� z chor�b wewn�trznych, w wi�kszo�ci odpowiedzieli twierdz�co (zdecydowanie tak – 15,5%; raczej tak – 45,8%). Na inn� specjalizacj� ni� interna zdecydowa�by si� co trzeci ankietowany (raczej nie – 18,5%; zdecydowanie nie – 10,7%). Zdania na ten temat nie mia� co dziesi�ty ankietowany (9,5%).
Zadowolenie z przebiegu swojej kariery zawodowej deklarowa�a zdecydowana wi�kszo�� ankietowanych. Bardzo zadowolony by� co dziesi�ty respondent (7,7%). Po�owa ankietowanych deklarowa�a, �e jest raczej zadowolona (51,5%), a co trzecia osoba deklarowa�a �rednie zadowolenie (34,3%). Niezadowolona by�a co dwudziesta osoba bior�ca udzia� w badaniu (raczej niezadowolony – 5,9%; bardzo niezadowolony – 0,6%).
Respondenci zostali poproszeni o ocen� warunk�w materialnych swojego gospodarstwa domowego. Po�owa z nich (54,5%) zadeklarowa�a, �e �yje na �rednim poziomie, i cho� starcza im na co dzie�, to musz� oszcz�dza� na powa�niejsze zakupy. Co trzeci ankietowany (32,3%) stwierdzi�, �e �yje dobrze i starcza mu na wiele bez specjalnego oszcz�dzania, a co dwudziesta osoba (4,2%), �e �yje bardzo dobrze i mo�e pozwoli� sobie na pewien luksus. Warunki materialne jako skromne, zmuszaj�ce do oszcz�dnego gospodarowania, deklarowa� co dziesi�ty ankietowany lekarz (8,4%), a jedna osoba (0,6%) deklarowa�a, �e �yje bardzo biednie i nie starcza jej na podstawowe potrzeby.
Na pytanie czy ankietowany planuje po uzyskaniu specjalizacji z chor�b wewn�trznych dalej si� specjalizowa�, twierdz�co odpowiedzia�a wi�kszo�� badanych (92,8%). Najbardziej preferowanymi przez ankietowanych specjalizacjami szczeg�owymi by�y m.in.: kardiologia, endokrynologia i diabetologia.
Respondenci zostali zapytani, jakie maj� plany zwi�zane z miejscem pracy po uzyskaniu specjalizacji. Ch�� pozostania w dotychczasowym miejscu pracy zadeklarowa�a jedna trzecia ankietowanych (39,8%). Co dwudziesta osoba (6,6%) deklarowa�a ch�� za�o�enia praktyki lekarskiej, podobnie co dwudziesta osoba chcia�a wyjecha� do pracy za granic�. Co pi�ta osoba nie by�a jeszcze zdecydowana (21,9%). Jedna czwarta respondent�w mia�a inne ni� wymienione w kafeterii plany (24,5%).
Na pytanie czy ankietowany jest zainteresowany obecnie podj�ciem pracy za granic�, dwie trzecie respondent�w (59,2%) zadeklarowa�o, �e nie jest zainteresowana podj�ciem pracy w innym kraju. Jedna trzecia os�b zak�ada tak� mo�liwo��, w tym 14,2% wyjecha�oby, gdyby dosta�o tak� propozycj�, a 15,4% b�dzie si� stara� lub ju� si� stara o prac� poza Polsk�. Co dziesi�ta osoba (11,2%) jest w tej kwestii niezdecydowana.
DYSKUSJA
Zgodnie z przyj�tymi za�o�eniami w 2014 roku zmieni si� tryb odbywania specjalizacji, tym samym przestanie obowi�zywa� podzia� na specjalizacje podstawowe i szczeg�owe. W zwi�zku z tym przedstawiona charakterystyka lekarzy specjalizuj�cych si� w chorobach wewn�trznych opisuje ostatnie grupy lekarzy specjalizuj�cych si� w dotychczasowym trybie. Wydaje si�, �e mimo planowanych zmian w organizacji kszta�cenia, wskazane w badaniu problemy zwi�zane ze szkoleniem specjalizacyjnym niestety b�d� dalej aktualne.
Nale�y stwierdzi�, �e respondenci byli grup� stosunkowo jednorodn� – zar�wno pod wzgl�dem wieku, jak i lokalizacji miejsca pracy. Obci��enia zwi�zane z kszta�ceniem specjalizacyjnym i prac� nierzadko w kilku miejscach, zach�caj� do zastanowienia si� nad jako�ci� wykonywanej przez nich pracy i efektywno�ci� kszta�cenia specjalizacyjnego.
Uzyskane dane wskazuj�, �e powa�nym problemem kszta�cenia specjalizacyjnego w Polsce jest nieprzestrzeganie przyj�tych zasad kszta�cenia, takich jak m.in. realizowanie wymaganych programem kurs�w, sta�y i procedur medycznych. Wydaje si�, �e ten stan rzeczy wynika z niedobor�w kadrowych w systemie ochrony zdrowia – zbyt ma�a liczba lekarzy sprawia, �e utrudnione jest zapewnienie w jednym czasie opieki medycznej dla spo�ecze�stwa i odpowiedniej ilo�ci czasu na efektywne szkolenie lekarzy. Problemem mo�e by� r�wnie� nieumiej�tno�� odpowiedniego zarz�dzania zasobami kadrowymi, w tym planowania specjalizacji, np. odk�adanie realizacji kurs�w specjalizacyjnych na ko�cowy okres kszta�cenia, co zwi�ksza ryzyko niezakwalifikowania si� na niekt�re kursy (5).
Podj�cie dzia�a� zmierzaj�cych do zmiany stanu rzeczy, w tym szeregu kompleksowych zmian organizacyjnych, wydaje si� konieczne. Przyk�adem takich dzia�a� jest pr�ba ograniczenia nak�ad�w finansowych ponoszonych na kszta�cenie przez samych lekarzy poprzez organizacj� kurs�w w pobli�u miejsca zamieszkania. Co wi�cej, na potrzeb� zmian wskazuj� sami lekarze odbywaj�cy szkolenie specjalizacyjne.
Specjalizacja z zakresu chor�b wewn�trznych przez zdecydowan� wi�kszo�� przysz�ych lekarzy internist�w jest traktowana jako etap konieczny do uzyskania specjalizacji szczeg�owej, jednocze�nie ankietowani dostrzegaj� zalety tej specjalizacji w postaci uzyskania szerokiej, przekrojowej wiedzy. Zrealizowanie plan�w dalszej specjalizacji szczeg�owej grozi�oby jednak powa�nymi niedoborami internist�w w systemie opieki zdrowotnej. Z drugiej strony niezrealizowanie plan�w mo�e prowadzi� do frustracji, kt�ra b�dzie w negatywny spos�b wp�ywa� na prac� lekarzy.
Preferencja zdecydowanej wi�kszo�ci respondent�w do podj�cia w�skiej specjalizacji po uzyskaniu specjalizacji z zakresu chor�b wewn�trznych mo�e wynika� m.in. z aspiracji zawodowych; niskiej pozycji specjalizacji z chor�b wewn�trznych na tle innych specjalizacji; ograniczonego zaufania ze strony pacjent�w dyskredytuj�cych internist�w jako lekarzy od wszystkiego; polityki finansowej Narodowego Funduszu Zdrowia przyczyniaj�cej si� do marginalizacji oddzia��w internistycznych, jako deficytowych, gro��cych utrat� p�ynno�ci finansowej szpitali; wysokich aspiracji materialnych lekarzy, kt�rych zaspokojeniu sprzyja w�ska specjalizacja. W tej sytuacji wydaje si� w�a�ciwe podj�cie dzia�a� s�u��cych dowarto�ciowaniu pozycji chor�b wewn�trznych, w tym m.in. uznanie specjalizacji z zakresu chor�b wewn�trznych jako specjalizacj� priorytetow�.
WNIOSKI
Respondenci byli grup� stosunkowo jednorodn� – zar�wno pod wzgl�dem wieku, motywacji do podj�cia specjalizacji w zakresie chor�b wewn�trznych, jak i plan�w zawodowych po uzyskaniu specjalizacji. Wyniki badania wskazuj� na niepokoj�co cz�ste wyst�powanie problem�w w trakcie specjalizacji. Problemy w najwi�kszym stopniu dotycz� realizacji sta�y i kurs�w specjalizacyjnych, czyli fundament�w kszta�cenia specjalizacyjnego. Mimo �e blisko dwie trzecie lekarzy jest zadowolonych z podj�cia specjalizacji w zakresie chor�b wewn�trznych, to powa�ny problem stanowi malej�ce zainteresowanie p�niejsz� prac� jako specjali�ci chor�b wewn�trznych. Ze wzgl�du na znaczenie internist�w dla efektywno�ci systemu opieki zdrowotnej konieczne jest podj�cie dzia�a� zaradczych, kt�re powinny przyczyni� si� do przywr�cenia w�a�ciwej rangi specjalizacji z chor�b wewn�trznych. Podj�cie takich dzia�a� powinno by� oparte na badaniach, kt�re b�d� wskazaniem dla instytucji organizuj�cych proces kszta�cenia specjalizacyjnego co do kierunk�w i obszar�w niezb�dnych przekszta�ce� dla zwi�kszenia jako�ci i efektywno�ci docelowego modelu kszta�cenia lekarzy.
Pi�miennictwo
1. Program specjalizacji w chorobach wewn�trznych dla lekarzy po sta�u podyplomowym (bez �adnej specjalizacji). Centrum Medyczne Kszta�cenia Podyplomowego, Warszawa 2005.
2. Imiela J: Opracowanie przygotowane w ramach programu Ministerstwa Zdrowia. Specjalizacje lekarskie w Polsce. Stan obecny, perspektywy rozwoju w latach 2010-2015, http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/8_choroby_wewnetrzne_13072011.pdf [dost�p 20 pa�dziernika 2013 r.].
3. Specjalizacje lekarskie w Polsce. Stan obecny, perspektywy rozwoju w latach 2010-2015, http://www.mz.gov.pl/wwwmz/index?mr=b2&ms=670&ml=pl&mi=670&mx=0&mt=&my=668&ma=017888 [dost�p 20 pa�dziernika 2013 r.].
4. Mo�liwo�ci i bariery rozwoju zawodowego lekarzy i lekarzy dentyst�w. Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii, O�rodek Studi�w i Analiz, Naczelna Izba Lekarska, Warszawa 2012, http://www.nil.org.pl/__data/assets/pdf_file/0009/46728/Raport-opis.pdf [dost�p 20 pa�dziernika 2013 r.].
5. W�grzyn Z, Markowska H, D�browska T, Grudzi��-S�kowska J: Kszta�cenie podyplomowe kadr medycznych. Stan aktualny uwagi i opinie. [W:] Opolski J (red.): Metodologia planowania kadr w specjalizacjach medycznych. Raport z bada�. Centrum Medyczne Kszta�cenia Podyplomowego, Warszawa 2007: 136.

otrzymano/received: 2013-09-17
zaakceptowano/accepted: 2013-10-30

Adres/address:
*Wojciech Zgliczy�ski
Zak�ad Organizacji Opieki Zdrowotnej
i Orzecznictwa Lekarskiego CMKP
ul. Kleczewska 61/63, 01-826 Warszawa
tel.: +48 (22) 560-11-31
e-mail: wojciech.zgliczynski2@cmkp.edu.pl
Wydawca:
Patronat:

Prosz� klikn�� w wybran� ok�adk� aby przej�� na stron� czasopisma

New Medicine

Post�py Fitoterapii

Medycyna Rodzinna



Nowa Pediatria



Nowa Medycyna



Nowa Stomatologia

Copyright © Wydawnictwo Medyczne Borgis 2006-2025
Chcesz by� na bie��co? Polub nas na Facebooku: strona Wydawnictwa na Facebooku