© Borgis - Post�py Nauk Medycznych 9, s. 594-595
Micha� Matysiak
Ponad p� wieku hematologii dzieci�cej w Polsce. Historia pierwszej Kliniki Hematologii Dzieci�cej w Warszawie
Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. med. Micha� Matysiak Streszczenie
S�owa kluczowe:
Summary
Key words:
Rozw�j hematologii dzieci�cej w Polsce nieod��cznie ��czy si� z nazwiskami prof. Marii Ochockiej, doc. Janiny Koz�owskiej, dr Barbary Dyszy-Laube, prof. Romy Rokockiej-Milewskiej (Warszawa), a tak�e prof. Stanis�awy Celi�skiej, prof. Anny Balcerskiej (Gda�sk), prof. Urszuli Radwa�skiej (Pozna�), prof. Danuty So�ty-Jakimczyk (Zabrze), prof. Jerzego Armaty (Krak�w), prof. Janiny Jaworskiej (Wroc�aw) i wielu innych profesor�w, docent�w i lekarzy, kt�rzy, zajmuj�c si� dzie�mi chorymi na choroby krwi, stworzyli podwalimy dla dzisiejszej wsp�czesnej hematologii i onkologii dzieci�cej. To oni wychowali dzisiejsze pokolenie hematolog�w dzieci�cych, to oni opracowywali pierwsze standardy post�powania w r�nych chorobach krwi i co najwa�niejsze, to oni u�wiadomili decydentom, i� hematologia dzieci�ca r�ni si� od hematologii doros�ych, czego efektem jest odr�bna specjalizacja medyczna.
Rozw�j polskiej hematologii dzieci�cej zacz�� nabiera� tempa w latach 50. XX wieku za spraw� prof. Marii Ochockiej z �wczesnej Kliniki Terapii Chor�b Dzieci Akademii Medycznej w Warszawie przy ul. Dzia�dowskiej oraz dr hab. med. Janiny Koz�owskiej z �wczesnej I Kliniki Pediatrii Akademii Medycznej w Warszawie przy ul. Marsza�kowskiej 24. Profesor Maria Ochocka to osoba, z kt�rej nazwiskiem wi��e si� ca�a historia hematologii dzieci�cej, a nast�pnie tak�e i onkologii w szpitalu Akademii Medycznej w Warszawie przy ul. Dzia�dowskiej. Po licznych sta�ach szkoleniowych, mi�dzy innymi w Instytucie Hematologii, pod kierunkiem prof. W�odzimierza �awkowicza, prof. Maria Ochocka rozpocz�a w drugiej po�owie lat 50. samodzieln� ocen� preparat�w szpiku i rozmaz�w krwi obwodowej, w tym tak�e w�r�d pacjent�w z zaka�eniami gronkowcowymi, cz�sto o bardzo ci�kim przebiegu. Badania krwi tych chorych wykazywa�y du�e zmiany w postaci wysokiej odczynowej leukocytozy, a czasem leukopenii z przesuni�ciem do szczebla promielocyta. Jednocze�nie w obrazie szpiku prof. Ochocka stwierdzi�a zaburzenia w uk�adzie zar�wno czerwonokrwinkowym (anemia megaloidalna i megaloblastyczna), jak i granulocytowym (odczyny bia�aczkowe). Spostrze�enia te znalaz�y swe odbicie w pracy wyg�oszonej przez prof. Ochock� na Zje�dzie Pediatr�w we Wroc�awiu w 1959 roku i by�y jednocze�nie impulsem do powstania pierwszego doktoratu o tematyce hematologicznej w Klinice Terapii Chor�b Dzieci, pt. „Obrazy krwi w zaka�eniach gronkowcowych u dzieci” (1963 r.). Po uzyskaniu stopnia doktora nauk medycznych, gdy kierownictwo Kliniki po prof. Henryku Brokmanie przej�a prof. Maria Halina Zapa�nik-Kobierska, prof. Ochocka uzyska�a stypendium naukowe w Klinice Pediatrii kierowanej przez wybitnego pediatr�-hematologa – prof. Bo Vahlquista w Uppsali (Szwecja). Mia�a tam mo�liwo�� prowadzenia bada� nad kwasem foliowym, kt�re pozwoli�y na wyja�nienie przyczyny zmian megaloidalnych i megaloblastycznych u dzieci z r�nymi schorzeniami. P�niejsze, jeszcze dwa pobyty w Szwecji, otworzy�y jej drog� do habilitacji, kt�r� zako�czy�a w 1970 roku. Praca ta otrzyma�a nagrod� pierwszego stopnia ministra zdrowia. Wsp�praca z klinik� prof. Bo Vahlquista uwie�czona zosta�a wizyt� student�w i lekarzy szwedzkich wraz z profesorami w Polsce i polskich lekarzy w Szwecji w 1968 roku.
W latach 60. i 70. nast�puje rozkwit hematologii w Klinice przy ul. Dzia�dowskiej. Uruchomione zostaje w�asne wewn�trzoddzia�owe laboratorium, zwi�ksza si� liczba lekarzy zainteresowanych badaniami hematologicznymi, pojawia si� coraz wi�cej prac po�wi�conych tej dziedzinie medycyny.
W 1979 roku prof. Ochocka przej�a kierownictwo Katedry i Kliniki Hematologii i Pneumonologii oraz stanowisko Dyrektora Instytutu Pediatrii po prof. Zapa�nik-Kobierskiej, kt�ra przesz�a na emerytur�. Lata 80. by�y bardzo korzystne dla tej Kliniki. Wyodr�bniono oddzia� do wy��cznej dyspozycji dzieci z chorobami krwi, posiadaj�cy izolatki, kt�re umo�liwia�y oddzielenie chorych z zaburzeniami odporno�ci (faza aplazji szpiku w trakcie intensywnej chemioterapii) od innych dzieci. Uzyskano tak�e oddzielne pomieszczenie dla szpitala dziennego pobytu. Klinika zmieni�a nazw� na Klinik� Hematologii i Chor�b Rozrostowych Akademii Medycznej w Warszawie.
W 1982 roku ukaza� si� pierwszy polski podr�cznik z dziedziny hematologii pediatrycznej pt. „Hematologia kliniczna wieku dzieci�cego” pod redakcj� i z bardzo du�ym udzia�em w�asnym prof. Ochockiej, wydany przez PZWL. W tym te� okresie nawi�zano kontakty zawodowe z niemieckimi hematologiami – Klinika prowadzi�a wsp�prac� naukow� z Klinik� Hematologii we Frankfurcie nad Menem kierowan� przez prof. B. Kornhubera, Klinik� Hematologii w Wiedniu kierowan� przez prof. H. Gadnera i Klinik� Onkologii w T�bingen pod kierownictwem prof. D. Niethammera. W klinikach tych polscy lekarze odbywali sta�e kliniczne i naukowe. Nast�pi� te� rozw�j przyklinicznej pracowni cytohematologii, kt�r� prowadzi�a dr n. biol. Alicja Siwicka. Pracownia ta sta�a si� wiod�c�, referencyjn� plac�wk� cytohematologii pediatrycznej w kraju.
W uznaniu dorobku naukowego prof. Ochocka otrzyma�a tytu� profesora, a tak�e cz�onkostwo w American Society of Pediatric Hematology & Oncology (1985 r.), SIOP, Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dzieci�cej, Polskiego Towarzystwa Hematologii i Transfuzjologii oraz zaproszenia na liczne wyk�ady, w tym organizowane przez Jorda�skie Towarzystwo Internistyczne.
Wielkim wk�adem w dziedzinie hematologii dzieci�cej by�o stworzenie przez profesor Mari� Ochock� Przyklinicznej Pracowni Cytomorfologicznej, kt�ra zacz�a wyznacza� nowe standardy diagnostyczne w tej dziedzinie. Wychowanka prof. Marii Ochockiej, dr n. biol. Alicja Siwicka, kontynuuje dzi� jej dzie�o, a prowadzona przez ni� Pracownia (w nowym miejscu, w Katedrze i Klinice Pediatrii, Hematologii i Onkologii przy ul. Marsza�kowskiej 24) jest pracowni� referencyjn� w kraju.
W 1992 roku z inicjatywy prof. Ochockiej Warszawska Akademia Medyczna nada�a prof. H.-J. Riehmowi z Hannoveru tytu� Doktora Honoris Causa w uznaniu jego zas�ug dla polskiej hematologii i onkologii dzieci�cej i za szerzenie najnowszej wiedzy onkologicznej w�r�d polskich lekarzy.
W tym samym roku zesp� Kliniki pod kierunkiem prof. Ochockiej otrzyma� na Mi�dzynarodowym Zje�dzie w M�nster nagrod� za najlepsz� prac� kliniczn�, pt. „Vertebral compression fracture in children with ALL”. Dorobek Kliniki docenili te� Minister Zdrowia i Opieki Spo�ecznej oraz Rektor AM w Warszawie, przyznaj�c zespo�owi Kliniki liczne nagrody za osi�gni�cia naukowe. Profesor Maria Ochocka jest laureatem wielu krajowych i zagranicznych nagr�d, a tak�e Honorowym Cz�onkiem Polskiego Towarzystwa Onkologii i Hematologii Dzieci�cej.
Mniej wi�cej w tym samym czasie co w Klinice przy ul. Dzia�dowskiej, w kolejnym szpitalu dzieci�cym Akademii Medycznej w Warszawie zlokalizowanym przy ul. Marsza�kowskiej 24, zwanym potocznie „ Litewsk�”, dr hab. med. Janina Koz�owska, w I Klinice Pediatrii Akademii Medycznej, kierowanej przez prof. Rajmunda Bara�skiego, zainicjowa�a diagnostyk� i leczenie chor�b krwi u dzieci. By�a ona w�wczas po odbyciu rocznego sta�u w Stanach Zjednoczonych, pod kierunkiem prof. W. Damesheka i prof. Zauelzera. Wydzielono wtedy ��ka hematologiczne oraz utworzono Poradni� Hematologiczn�, kt�ra do 1970 roku by�a prowadzona przez dr Koz�owsk�, a nast�pnie przez �wczesn� dr med. R. Rokick�-Milewsk�.
W 1970 roku powsta� oddzielny Oddzia� Hematologiczny przy Klinice Obserwacyjno-Niemowl�cej, kierowanej przez prof. Iren� Kanabus. Po odej�ciu na emerytur� prof. Kanabus, w 1982 roku kierownikiem Kliniki Obserwacyjno-Niemowl�cej zosta�a, w�wczas docent, Roma Rokicka-Milewska. Jej staraniem w 1989 roku Klinika zosta�a przekszta�cona w Klinik� Chor�b Rozrostowych i Skaz Krwotocznych, a nast�pnie w 1991 roku w Katedr� i Klinik� Pediatrii, Hematologii i Onkologii. Profesor Rokicka-Milewska kierowa�a Katedr� i Klinik� do przej�cia na emerytur� w pa�dzierniku 2002 roku. Od tego czasu kierownikiem Katedry i Kliniki Pediatrii, Hematologii i Onkologii AM jest prof. Micha� Matysiak.
Wiod�cym tematem dzia�alno�ci us�ugowej i naukowej Kliniki by�a diagnostyka i leczenie skaz krwotocznych. Przy Klinice powsta�a pierwsza w Polsce Poradnia dla Dzieci Chorych na Hemofili� zorganizowana i prowadzona przez dr Barbar� Dyszy-Laube, lekarza wielce zas�u�onego w dziedzinie diagnostyki i leczenia wrodzonych skaz krwotocznych. Obecnie dzia�alno�ci� t� zajmuje si� dr hab. med. Anna Klukowska. Doktor Dyszy-Laube zorganizowa�a w szpitalu przy Litewskiej Punkt Krwiodawstwa, kt�ry nast�pnie przez wiele lat prowadzony by� przez asystent�w Kliniki.
W latach 80. Klinika rozszerzy�a swoj� dzia�alno�� dotycz�c� diagnostyki i leczenia skaz krwotocznych, staj�c si� o�rodkiem referencyjnym leczenia hemofilii u dzieci w Polsce. Pracownicy Kliniki �ci�le wsp�pracuj� z kolegami z kraju i wchodz� w sk�ad grupy ekspert�w ds. rehabilitacji chorych na hemofili� w Ministerstwie Zdrowia. Klinika opracowa�a, zako�czony wdro�eniem, plan centralno-rozwojowy dotycz�cy post�powania w urazach u dzieci z hemofili�. Jednocze�nie przez ca�y czas bierze udzia� w organizacji opieki dzieci chorych na hemofili� w Polsce. Dzi�ki dzia�alno�ci organizacyjnej i merytorycznej Kliniki nast�pi�a widoczna poprawa stanu zdrowia i jako�ci �ycia dzieci chorych na hemofili� w Polsce. W 1992 roku zosta�a opracowana przez pracownik�w Kliniki i wydana przez PZWL pod redakcj� prof. Rokickiej-Milewskiej monografia dotycz�ca hemofilii u dzieci.
W czasie prowadzenia Kliniki przez prof. Rokick�-Milewsk� ukaza�y si� liczne prace w czasopismach krajowych i zagranicznych z zakresu hemofilii i onkologii dzieci�cej. Pracownicy Kliniki czynnie uczestniczyli w licznych zjazdach krajowych i zagranicznych. Prace pracownik�w Kliniki nagradzane by�y pi�ciokrotnie nagrodami Ministra Zdrowia, dziesi�ciokrotnie Rektora Akademii Medycznej. Kierownik Kliniki uzyska� nagrod� Prezydenta Warszawy i Polskiego Towarzystwa Higienicznego oraz trzy medale jubileuszowe.
Pracownicy Kliniki kierowali prac� czterech wieloo�rodkowych grant�w KBN oraz byli wsp�wykonawcami licznych grant�w w zakresie hematologii i onkologii dzieci�cej.
Od pa�dziernika 2002 roku kierownikiem Katedry i Kliniki Pediatrii, Hematologii i Onkologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego jest prof. Micha� Matysiak, ucze� prof. Marii Ochockiej, kieruj�cy dot�d Oddzia�em Hematologii i Onkologii przy ul. Dzia�dowskiej. Pod jego kierunkiem Klinika kontynuuje prace naukowo-badawcze w zakresie hematologii i onkologii dzieci�cej i uczestniczy w mi�dzynarodowych programach w zakresie onkologii i hematologii. Pi�miennictwo
otrzymano/received: 0000-00-00 zaakceptowano/accepted: 0000-00-00 Adres/address: Artyku� Ponad p� wieku hematologii dzieci�cej w Polsce. Historia pierwszej Kliniki Hematologii Dzieci�cej w Warszawie w Czytelni Medycznej Borgis. |
Chcesz by� na bie��co? Polub nas na Facebooku: strona Wydawnictwa na Facebooku |