© Borgis - Postepy Fitoterapii 1, p. 2-10
*Tadeusz Wolski1, 2, Stanisław Kwiatkowski1
Biologia wzrostu i rozwoju pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavica L.) rośliny aromatycznej o właściwościach leczniczych
Biology of growth and development of moldavian dragonhead ( Dracocephalum moldavica L.) – aromatic and medicinal plant
1Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych, AM Lublin
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. Kazimierz Głowniak
2Katedra Warzywnictwa i Roślin Leczniczych, AR Lublin
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Jan Dyduch
Summary
In the introduction to the paper there were presented data concerning the taxonomy, origin and meaning of the Latin name genus Dracocephalum and Polish usable name – dragonhead. This species occurs in Poland in wild state in botanical gardens and in homestead plots, where 4 species of that kind can be recorded (thymus, narrow – leafed, Austrian and Moldavian dragonheads). The present study aimed at reviewing the literature concerning characteristics, morphology as well as biology and development of Moldavian dragonhead Dracocephalum moldavica L. In the review of the literature concerning chemical composition there were presented data pertaining to the contend and composition of ethereal extract contained in the herb and fatty oil occurring in seeds. Phytochemical analysis of the herb showed the presence of phenol compound, including rosemary and coffeic acid, flavonoids as well as tannins and tanns. The Moldavian dragonhead is a plant used in folk medicine. Ethereal extract has an antiseptic, analgesic and sedative effect, increases bile secretion, has diastolic and carminative action. Alcohol extracts are components of preparations used in digestion disorders and anorexia. Dragonhead herbs can be applied for aromatizing food and in perfumery industry.
Dragonhead Moldavian herb can be applied for practical to receiving of preparations such galenic preparation as: infusions, decoctions whether infusions of herbs steeped in alcohol
Key words: dracocephalum moldavica l., dragonhead, medicinal plant, aromatic plant, ethereal oil, fatty oil, growths dynamic, inflorescence mass, leaves mass, plant mass
Piśmiennictwo
1. Alekseyeva N.B.: Morfołogia prorostkov i juwenilnych rastienij niekotorych widow Dracocephalum L.. Rast. Res. 1990, 26, 202. 2. Brickell C.: Dracocephalum. Wielka encyklopedia roślin ogrodowych od A do Z. Muza S.A., Warszawa 1999, 379. 3. Ćervenka M. et al.: Świat roślin, skał i minerałów, PWRiL, Warszawa 1988, 222. 4. Dracocephalum moldavica L. ´Snowdragon´ http://iml.dartmouth.edu/~beth/ann00p2.html. 5. Dracocephalum moldavica. http://www.albertadirectory.net/bedrockseed/Products/Annuals/Annuals/D%20-%20E. 6. Dracocephalum moldavicum. http://www.pp.clinet.fi/~mygarden/drac.htm. 7. Dracocephalum. Angelehnt an den Index Kewensis 1990. http://home.t-online.de/home/mhoemann/tabellen/d-arten.txt. 8. Grossgieim A.A.: Umbelliferae – Scrophulariaceae. Flora Kawkaza: Akad. Nauk SSSR 1967, 7, 343. 9. Budantzev A.L., Shavarda A.L.: Chimiczeskij sostaw i poleznyje swoistwa widow roda Dracocephalum L. flory USSR. Rast. Res. 1986, 22, 550. 10. Głuchov M. M.: Zmiejegołownik ili matocznik ( Dracocephalum moldavicum L.). Ważniejszyje miedonosnyje rastienia i sposoby ich razwiedinia. Gos. Izd. Sielsk. Lit., Moskwa 1950, 319. 11. Pawłowski B.: Pszczelnik mołdawski. Flora Polska. PWN, Warszawa – Kraków 1967, T. 11, 137. 12. Szafer W. et al.: Dracocephalum L., pszczelnik. Rośliny polskie. PWN, Warszawa 1988, 571. 13. Budantzev A.L., Shavarda A.L.: Chimiczeskij sostaw i poleznyje swoistwa widow roda Dracocephalum L. flory USSR. Rast. Res. 1987, 23, 287. 14. Grochowski B.: Pszczelnik mołdawski. Wiad. Ziel. 1991, Nr 7/8, 14. 15. Kakasy A. et al.: Data to the phytochemical evaluation of Moldavian dragonhead ( Dracocephalum moldavica L,. Lamiaceae). Herba Pol. 2002, 48, 112.16. Kubiak M.: Pszczelnik mołdawski – Dracocephalum moldavicum L. jako roślina cytralowa. Acta Pol. Pharm.1959, 16, 141. 17. Shavarda A.L. et al.: Srawnitielnoje izuczenie sostawa efirnych maseł i ultrastruktury żieleznych wołoskow listia u niekotorych widow roda Dracocephalum L. Rast. Res. 1990, 26, 352. 18. Smaragdowa N.P.: Nowyje dannyje o zmiejegołownike mołdawskom. Pczełowodstwo, Gos. Izd. Sielsk. Lit., Moskwa 1951, 11 36. 19. Suchorska K., Osińska E.: Pszczelnik mołdawski – cenna roślina olejkowa. Wiad. Ziel. 1992, Nr 11, 17. 20. Szklanowska K.: Wpływ terminów siewu na biologię kwitnienia i nektarowanie pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavicum L.). Annales UMCS, S. E, 1965, 20, 55. 21. Szklanowska K.: Wstępne badania nad wydajnością nektarową pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavicum L.). Pszczeln. Zesz. Nauk. 1957, 1, 129. 22. Telepova M.N. et al.: Etude comparative de la secretionvdes terpenes par les elements glandulaires foliaires chez differents especes du genure Dracocecphalum L. ( Labiatae). Bull. Soc. Bot. Fr. 1992, 139, 247. 23. Dracocephalum moldavica L., Linnean Herbarium. Dep.of Phanerogamic Botany Swedish Museum of Natural History. http://linnaeus.nrm.se/botany/fbo/d/dracmol.html.en. 24. Dracocephalum Lexicon D. http://linnaeus.nrm.se/flora/chk/lexd.htm. 25. Suchorska K.: Opracowanie parametrów agrotechnicznych dla nowej rośliny aromatycznej – pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavica L.). Materiały Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej nt Nauka Praktyce Ogrodniczej. AR Lublin 1995, 743. 26. Bornus L. (Red.): Pszczelnik mołdawski. Encyklopedia pszczelarska, PWRiL, Warszawa 1989, 171. 27. Wolski T. et al.: Pszczelnik mołdawski ( Dracocephalum moldavica L.) – roślina miododajna i lecznicza. Annales UMCS, S. DD, 2004, 59, 57. 28. Kwiatkowski S. et al.: Analiza GC/MS olejku eterycznego występującego w zielu i kwiatostanach pszczelnika mołdawskiego Dracocephalum moldavica L. Materiały 7 Polskiej Konferencji Chemii Analitycznej, Toruń, 3-7 lipca 2005, 315. 29. Wolski T. et al.: Analiza GC/MS olejków eterycznych otrzymanych z trzech odmian selera naciowego ( Apium graveolens L. var. dulce Mill./ Pers.) Annales UMCS, S. EE, Supl. 2001, 9, 203. 30. Wolski T. et al.: Wpływ terminu siewu i sposobu uprawy na wzrost i rozwój dwu form pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavica L. ). Materiały XLI Naukowej Konferencji Pszczelarskiej, Puławy, 9-10 marca 2004, 98. 31. Wolski T. et al.: Dynamika wzrostu dwu form pszczelnika mołdawskiego Dracocephalum moldavica L. w zależności od terminu siewu i sposobu uprawy. Materiały XLIII Naukowej Konferencji Pszczelarskiej, Puławy, 25-27 kwiecień 2006. 32. Wolski T. et al.: Wpływ terminu siewu i sposobu uprawy na masę kwiatostanów i nasion dwu form pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavica L.). Acta Agrobot. 2006 (w druku). 33. Wolski T., Kwiatkowski S.: Zawartość i skład olejku eterycznego (OE) występującego w częściach nadziemnych pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavica L.). Aromaterapia, 2005, Nr 3, 19. 34. Harborn J.B.:Ekologia biochemiczna. PWN, Warszawa, 1997, 252. 35. Weńhe M.S., et al.: Dracocephalum Moldavica lithographischen. Plantae Medicinales oder Sammlung offizineller flanzen. Düsseldorf, 1828, T. I, 183. 36. Dracocephalum moldavica L. Turkese drakenkop 65, sierlijke lilablauwe snijbloem, goed van geur (citroen). http://www.home.concepts.nl/~rund_jen/eenjarigen.html. 37. Fecka I. et al.: Kwas rozmarynowy, ważny składnik terapeutyczny niektórych surowców roślinnych. Post. Fitoter. 2002, Nr 8, 20. 38. Abd el – Reheem M., Bhella R., Hildebrand D.: Linolenic ACID ACCUMULATION in Dracocephalum moldavica.University of Kentucky, USA. http://www.aocs.org/archives/am2002pp.htm. 39. Abd – el Reheem M.A., Bhella R., Rao S.S., Hildebrand D.F.: Linolenic acid accumulation in several high linolenic acid contain seeds. Poster: Lipids and related molecules. American Society of Plant Biologists. http://abstracts.aspb.org/aspp2001/public/P38/0725.html. 40. Szklanowska K.: Wpływ terminów siewu na wartość użytkową nasion pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavica L.). Annales UMCS, S. E, 1966, 21, 131. 41. Kakasy A. et al.: Analysis of non – volatile constituens in Dracocephalum moldavica L., Dracocephalum ruyschiana L. and Dracocephalum grandiflorum L. by GC/MS and HPLC methods. Book of Abstracts, 6th Balaton Symposium on High-Performance Separation Methods. Sept. 7-9, 2005, P-30. 42. Kakasy A. et al.: Analysis of essential oils exctracted from Dracocephalum species. Book of Abstracts, 6th Balaton Symposium on High-Performance Separation Methods, Sept. 7-9, 2005, P-97. 43. Kwiatkowski S. et al.: Biologia kiełkowania nasion pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavica L.). Materiały XLII Naukowej Konferencji Pszczelarskiej, Puławy, 8-9 marca 2005, 106. 44. Kwiatkowski S. et al.: Wpływ terminu siewu i sposobu uprawy dwu form pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavica L.) na plon nasion. Materiały XLII Naukowej Konferencji Pszczelarskiej, Puławy, 8-9 marca 2005, 108. 45. Ovetchko S.V.: Biological features of Dracocephalum moldavica L. in Steppe Zone on the South of Ukraine. Procedings of 9th International Conference of Horticulture, September 3-6 2001, Lednice, Czech Republic, 2001, 2, 364. http://www.zf.mendelu.cz/veda-wyzkum/9thconference/sbornik/document.htm. 46. Suchorska K. et al.: Wzrost i rozwój pszczelnika mołdawskiego ( Dracocephalum moldavica L.) oraz analiza plonu w różnych warunkach uprawy. Herba Pol. 1994, 40, 83. 47. Góra J.: Przeciwbakteryjne działanie olejków eterycznych. Wiad. Ziel. 1997, Nr 3, 13. 48. Korablyova O., Grishko M.M.: Intoduction of food aromatic plants in National Botanical Garden of NAS Ukraine and use of them. Procedings of 9th International Conference of Horticulture, September, 3-6, 2001, Lednice, Czech Rep. 2001, 2, 350. http://www.zf.mendelu.cz/veda-vyzkum/9thconference/sbornik/document.htm. 49. Povilaityté V., Cuvelier M.-E.: Antioxidant properties of Moldavian dragonhead ( Dracocephalum moldavica L.). J. Food. Lip. 2001, 8, 4. http://www.foodscipress.com/contentjflvol8.htm. 50. Wolski T. et al.: GC-MS analysis of essetial oil occurring in different part of Dracocephalum moldavica L. Materiały 4th International Symposium on Chromatography of Natural Products. June 14-17, Lublin – Kazimierz Dolny 2004, 214.
otrzymano/received: 2005-02-14
zaakceptowano/accepted: 2005-10-21
Adres/address:
*Tadeusz Wolski
Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych
ul. Chodźki 1, 20-093 Lublin
tel. (0-81) 741-23-54, tel./fax. (0-81) 741-03-51
e-mail: twolski@pharmacognozy.org