Zespół Kliniki Okulistyki CMKP przedstawia Państwu kolejne zagadnienia, z którymi borykamy się w codziennej praktyce. Podstawowym tematem zeszytu jest cukrzyca określana obecnie przez WHO epidemią XXI wieku.

Praca dotycząca epidemiologii i patogenezy cukrzycy stanowi podsumowanie najnowszych danych statystycznych dotyczących chorobowości oraz zapadalności na cukrzycę. Zaprezentowane zostały różnice w patogenezie cukrzycy typu 1 i typu 2 oraz najnowsze doniesienia na temat roli cytokin w rozwoju insulinooporności. Autorzy podkreślają wpływ czynników genetycznych i środowiskowych w rozwoju schorzenia. Jednym z najbardziej istotnych problemów związanych z cukrzycą jest retinopatia cukrzycowa. Jej patogenezę szczegółowo opisuje i pomaga zrozumieć treść przedstawionego artykułu.

W badaniu przeprowadzonym w Klinice Okulistyki CMKP przeprowadziliśmy diagnostykę cukrzycowego obrzęku plamki u czterdziestu pacjentów z cukrzycą przy zastosowaniu analizatora grubości siatkówki RTA ( retinal thickness analyzer). Autorzy zwrócili uwagę na nieinwazyjność badania, prostotę obsługi urządzenia oraz łatwość oceny wyników badań. Dzięki tym czynnikom metoda ta może odegrać znaczącą rolę jako badanie przesiewowe w kierunku obrzęku plamki u pacjentów z cukrzycą. Stwierdzono, że w grupie pacjentów z cukrzycą siatkówka w okolicy dołka i w okolicy tylnego bieguna jest znamiennie grubsza niż w grupie kontrolnej.

Angiografia oraz optyczna koherentna tomografia są badaniami niezbędnymi w diagnostyce zmian cukrzycowych na dnie oka, co stanowi temat prezentowanej pracy. Są to techniki pozwalające na badanie krążenia siatkówkowo-naczyniówkowego. Podstawą obserwowanych zmian angiograficznych w retinopatii cukrzycowej jest tzw. mikroangiopatia, utrata perycytów, pogrubienie błony podstawnej naczyń, proliferacja komórek śródbłonka oraz zmiany składu krwi-erytrocytów i płytek. Angiografia pozwala na określenie typu retinopatii cukrzycowej, ocenę stopnia zaawansowania, efektywności stosowanych terapii, ocena makulopatii cukrzycowej. Początek nowej erze w diagnostyce i leczeniu chorób siatkówki dało wprowadzenie optycznej koherentnej tomografii-OCT jako bezkontaktowej, nieinwazyjnej metody obrazowania. OCT charakteryzuje ponadto wysoka czułość w wykrywaniu klinicznie znamiennego obrzęku plamki wynosząca 89% oraz specyficzność – 96%

Artykuł na temat laseroterapii przybliża temat fotokoagulacji, niezbędnej terapii w leczeniu makulopatii cukrzycowej i powikłań retinopatii proliferacyjnej. Panfotokoagulacja pozwala na zatrzymanie lub regresję nowotwórstwa naczyniowego na siatkówce, tarczy nerwu wzrokowego lub tęczówce. Fotokoagulację ogniskową stosujemy w klinicznie znamiennym obrzęku plamki i polega ona na celowanej fotokoagulacji mikrotętniaków w plamce. Fotokoagulację typu „grid” wykonuje się w rozlanym cukrzycowym obrzęku plamki. Autorzy zaznaczają jednocześnie, że skuteczność laseroterapii w cukrzycy zależy od właściwej kontroli przez chorego parametrów ogólnych.

Powikłania cukrzycowe jest to problem, z którym praktykujący okulista będzie stykał się coraz częściej z uwagi na zwiększającą się częstotliwość cukrzycy, szczególnie typu 2. Praca poruszająca ten temat prezentuje wyniki najnowszych badań na temat roli cytokin prozapalnych, w tym VEGF, w patogenezie rozwoju cukrzycowego obrzęku plamki. Dzięki tej wiedzy możliwe było wprowadzenie terapii inhibitorami VEGF isoformy A. Leczenie preparatami anty – VEGF daje szansę nie tylko na zatrzymanie progresji choroby, lecz również na poprawę ostrości widzenia. Autorzy artykułu podkreślają jednocześnie, że podawanie leków na drodze injekcji doszklistkowych jest zabiegiem bezpiecznym, obarczonym niewielką ilością powikłań.

Jedną z metod leczenia makulopatii cukrzycowej jest podanie octanu triamcynolonu w postaci wstrzyknięć do komory ciała szklistego lub pod torebkę Tenona. Autorzy pracy dotyczącej tego tematu opisali działania niepożądane po zastosowaniu tej formy terapii. Najczęstszym objawem niepożądanym jest wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Najpoważniejszym powikłaniem jest natomiast zapalenie wnętrza gałki ocznej, które dzielimy na sterylne, pseudoinfekcyjne lub infekcyjne. Do rzadziej występujących powikłań zaliczamy odwarstwienie siatkówki i krwotok do ciała szklistego.

Następna praca, której tematem jest zapalenie wnętrza gałki ocznej jako powikłania chirurgii zaćmy, wskazuje problem najpoważniejszych komplikacji po zabiegu, które w efekcie mogą doprowadzić do ciężkiego upośledzenia widzenia. W pracy podsumowano najważniejsze wiadomości na temat patogenezy zakażenia, czynników ryzyka, obrazu klinicznego oraz diagnostyki schorzenia. Autorzy przedstawili również najnowsze wytyczne dotyczące profilaktyki okołooperacyjnej. Analizie poddano wyniki najnowszych badań na temat postępowania terapeutycznego w przypadku wystąpienia powikłania.

Zapalenia błony naczyniowej to jeden z najczęstszych problemów, z jakimi spotyka się okulista w codziennej praktyce. Istota zagadnienia staje się bardziej skomplikowana w przypadku, gdy objawy zapalenia błony naczyniowej występują u pacjentki w ciąży. Problem ten został poruszony w pracy prezentowanej przez lekarzy Kliniki Okulistyki CMKP. Autorzy przedstawili rolę zjawiska modulacji immunologicznej w przebiegu procesu zapalnego. Omówione zostały doniesienia, wyniki prac, obserwacji ciężarnych pacjentek, u których rozpoznano zapalenie błony naczyniowej. Zwrócono uwagę na ryzyko związane z potencjalnym działaniem teratogennym stosowanego leczenia. Wskazano leki, które można bezpiecznie zastosować w okresie ciąży.

Dr. hab. med. Iwona Grabska-Liberek