Zagadnienia omówione w obecnym numerze „Postępów Nauk Medycznych” są podsumowaniem wielu lat działalności klinicznej i naukowych zainteresowań Profesora Krzysztofa Bieleckiego, wieloletniego Kierownika Kliniki Chirurgii Ogólnej i Przewodu Pokarmowego CMKP, który z końcem sierpnia 2008 roku odszedł na emeryturę. Nie znaczy to, że rozstał się z Kliniką. Profesor jest konsultantem w Klinice i nadal prowadzi czynną działalność naukową, dydaktyczną i medyczną.

Operacje tarczycy są jednymi z częściej wykonywanych zabiegów w Klinice Chirurgii Ogólnej i Przewodu Pokarmowego CMKP. W wielu przypadkach konieczne jest całkowite usunięcie gruczołu tarczowego. Wskazania do tego typu operacji zostały omówione w artykule Prof. I. Kozickiego. Niezwykle istotne w czasie operacji jest tzw. anatomiczne preparowanie, czyli uwidocznienie nerwu krtaniowego wstecznego i w miarę możliwości przytarczyc. Taka technika wpływa na zmniejszenie powikłań związanych z operacją. W przedstawionym materiale jedynie w jednym przypadku doszło do trwałego uszkodzenia nerwu, co stanowi zaledwie 0,32%. Drugim ciężkim powikłaniem jest niedoczynność przytarczyc, która dotyczyła głównie chorych po operacji raka tarczycy (5,2%)

Choroby połączenia żołądkowo-przełykowego są związane z rozwojem cywilizacji i obecnie stanowią znaczny odsetek chorób, z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarza. Znakomita większość będzie leczona zachowawczo, ale istnieje pewna, niezbyt wielka grupa chorych wymagająca leczenia chirurgicznego. W kwalifikacji do operacji wykonujemy badanie RTG przełyku z kontrastem, gastroskopię, impedancję przełykową i czasami manometrię przełykową. Wynik leczenia chirurgicznego zależy od właściwej kwalifikacji do operacji (na podstawie obrazu klinicznego i ww. badań) oraz od doświadczenia chirurga operującego. Wprowadzenie technik laparoskopowych znacznie zwiększyło liczbę wykonywanych operacji, dzięki czemu wzrosło doświadczenie chirurgów, a wyniki odległe wykonywanych operacji w chwili obecnej są na zadowalającym poziomie.

Pooperacyjne zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego od wielu lat są powodem troski chirurgów. Przedstawiona praca podejmuje próbę odpowiedzi na to zagadnienie. Zastosowanie różnych technik operacyjnych na modelu zwierzęcym pozwoliło na stwierdzenie, że przerwanie ciągłości przewodu pokarmowego i związane z tym przerwanie sieci komórek Cajala powoduje większe zaburzenia motoryki, niż jeśli integralność układu pozostaje zachowana. Wnioski wynikające z pracy mają dużą wartość praktyczną w codziennej pracy klinicznej.

Nieswoiste choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego i choroba Leśniowskiego-Crohna) coraz częściej stanowią wskazania do leczenia chirurgicznego. Przedstawiony materiał, dotyczy szczególnie choroby Crohna, pozwala na wyciągnięcie bardzo ważnego wniosku klinicznego. Wczesne operacje mogą mieć wpływ na zmniejszenie liczby nawrotów. Jest to bardzo cenne spostrzeżenie ponieważ liczba nawrotów w chorobie Crohna jest wysoka i po 15 latach od operacji wynosi ok. 73%. Ważne jest, aby nie przedłużać leczenia zachowawczego, tylko kierować pacjentów do operacji wcześniej, przed wystąpieniem poważnych powikłań. Wydaje się zatem, że tworzenie ośrodków specjalistycznych zajmujących się leczeniem nieswoistych chorób zapalnych jelit może mieć wpływ na poprawę wyników leczenia i losy pacjentów.

Ostre zapalenie trzustki (OZT) jest chorobą, w większości przypadków, o przebiegu łagodnym, poddającym się leczeniu zachowawczemu. Jednakże, w przebiegu OZT może dojść do martwicy trzustki, zakażenia, stanu septycznego i do zgonu. Śmiertelność w martwiczo-krwotocznym zapaleniu trzustki jest wysoka i wynosi powyżej 30% – w przedstawionym materiale 38,4%. W przebiegu choroby dochodzi do rozwoju licznych powikłań wymagających długiego i kosztownego leczenia. Leczenie chirurgiczne staramy się wdrażać w późniejszych okresach choroby.

Pacjenci z chorobami jelita grubego stanowią znaczny odsetek chorych leczonych w oddziałach chirurgicznych. Znaczna ich część jest leczona w ramach ostrego dyżuru. Do powikłań chorób jelita grubego zaliczamy: niedrożność, przedziurawienie i krwotok. W większości przypadków zmiany mają charakter nowotworowy, są usytuowane w lewej części jelita i dotyczą osób starszych. Właśnie wiek jest jednym z czynników zwiększających ryzyko powikłań po leczeniu operacyjnym. Drugim ważnym czynnikiem wpływającym na śmiertelność pooperacyjną jest czas od wystąpienia dolegliwości do wdrożenia właściwego leczenia. Im bardziej nasilone są zmiany w otrzewnej, tym wyższa jest śmiertelność.

Artykuł zatytułowany „Osobowość chirurga” jest w większości zbiorem przemyśleń Profesora K. Bieleckiego opartych na własnym doświadczeniu zawodowym. Profesor podejmuje próbę określenia najważniejszych cech charakteru, osobowości chirurga. Zwraca uwagę na znaczenie samokształcenia w dochodzeniu do biegłości zawodowej. Podkreśla wartość krytycznej oceny swoich działań oraz zwraca uwagę na fakt, że proszenie innych o pomoc nie jest wstydem, ani brakami w wykształceniu ale znakiem dojrzałości i odpowiedzialności zawodowej.

Doc. dr hab. med. Wiesław Tarnowski
Kierownik Kliniki Chirurgii Ogólnej i Przewodu Pokarmowego CMKP