© Borgis - Medycyna Rodzinna 4, p. 104-110
*Magdalena Krzyżak-Jankowicz1, Robert Jankowicz2, Grzegorz Świątoniowski3
Nudności i wymioty u pacjentów z rozpoznaną chorobą nowotworową – regulacja receptorowa a wybór optymalnej farmakoterapii
Nausea and vomiting At patients with cancer disease – from receptor regulation to optimal management
1Ośrodek Kształcenia Lekarzy Rodzinnych we Wrocławiu
Kierownik Ośrodka: lek. med. Jan Wolańczyk
2PZZOZ Wołów, Oddział Wewnętrzny w Wołowie
Ordynator: lek. med. Jerzy Sawko
3Klinika Chorób Wewnętrznych, Oddział Onkologii Klinicznej, IV Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką we Wrocławiu
Kierownik Kliniki: płk dr hab. n. med. Włodzimierz Molenda
Summary
A review of the date demonstrates, that 40-70% of patients with cancer suffer from nausea and vomiting. In all instances vomiting is caused by the activation of receptor in the nervous system, either central or peripheral. Blocking of those receptors is main goal of antiemetic therapy.
The main emetic centre is nucleus of cells located in the medulla prolongata and it is the motor centre responsible for the coordination of emesis. Afferent input to the emetic centre originates from at least 4 sources: the chemoreceptor trigger zone (CTZ, area postrema), the cortex, the vestibular apparatus and vagal afferents. All of afferent inputs received by the vomiting centre are controlled by neurotransmitters such as: dopamine, acetylcholine, histamine and serotonin. Receptors for:
- dopamine are found in the chemoreceptor trigger zone (CTZ, area postrema),
- acetylcholine are found in the vestibular apparatus and the vagal afferents,
- serotonin are found in the chemoreceptor trigger zone (CTZ), vagal afferents and emetic centre located in the medulla,
- histamine are found in the vestibular apparatus and emetic centre located in the medulla. Knowledge of the pathophysiology of nausea and vomiting is necessary to promote a rational choice of treatment. For example antihistamines and anticholinergic are most effective in patients with nausea resulting from vestibular and central nervous causes. Serotonin antagonists are most effective treating postoperative and chemotherapy-induced nausea and vomiting.
Key words: nausea, vomiting, receptor, antiemetic therapy, the emetic centre
Piśmiennictwo
1. Szczeklik A et al.: Choroby wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2005. 2. de Walden-Gałuszko K et al.: Podstawy opieki paliatywnej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004. 3. Łuczak J, Leppert W: Nudności i wymioty w zaawansowanej chorobie nowotworowej – zasady postępowania, Przew. Lek. 2000; 1. 4. Krasuska M, Turowski K: Wybrane aspekty opieki nad pacjentem onkologicznym, Wydawnictwo Neurocentrum, Lublin 1996. 5. Kosmidis P et al.: Handbook of Oncological Emergencies Wydawnictwo Taylor & Francis, 2005. 6. Hebanowski M, de Walden-Gałuszko K, Żylicz Z: Podstawy opieki paliatywnej w chorobach nowotworowych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1998. 7. Elizabeth Gregory R and David S: Ettinger, 5-TH3 receptor antagonists for the prevention of chemotherapy-induced nausea and vomiting Drugs 1998 Feb.; 55 (2). 8. Mannix K: Palliation of nausea and vomiting in malignancy, Clinical Medicine 2006; 2: 144-147. 9. Pugh R: The management of nausea and vomiting in patients with terminal cancer, CME Journal Geriatric Medicine 2001; Vol 3: No3, 110-113. 10. WHO: Leczenie objawowe w stanach terminalnych, Elipsa-Jaim s.c., Kraków 2002. 11. ESMO Minimum Clinical Recommendations for prophylaxis of chemotherapy-induced nausea and vomiting. Annals of Oncology 16 (Supplement 1) 2005r. 12. Pharnindex Kompendium Leków. Wydawnictwo CMP Medica Poland Sp. z o.o. Warszawa 2005 r. 13. Senn HJ et al.: Kompendium onkologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1995. 14. Orzechowska-Juzwenko K: Niepożądane następstwa chemioterapii nowotworów – sposoby ich zwalczania i zapobiegania, [w:] Zarys chemioterapii nowotworów narządowych i układowych, Volumed Wrocław 2000r. 15. Hirst B, Regnard C: Management of intestinal obstruction in malignant disease, Clinical Medicine 2003; 3: 311-314. 16. Kokot F: Gospodarka wodno-elektrolitowa i kwasowo-zasadowa w stanach fizjologii i patologii, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005. 17. Thrilwell C, Brock C: Emergencies in oncology, Clinical Medicine 2003; 3: 306-310. 18. Psarakis H: Clinical challenges in caring for patients with diabetes and cancer, Diabetes Spectrum, Vol 19, No3, 2006, p.157. 19. Latkowski J, Lukas W: Medycyna rodzinna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004. 20. Koper A, Wrońska I: Problemy pielęgnacyjne pacjentów z chorobą nowotworową, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2003.
otrzymano/received: 2008-12-01
zaakceptowano/accepted: 2008-12-09
Adres/address:
*Magdalena Krzyżak-Jankowicz
Ośrodek Kształcenia Lekarzy Rodzinnych we Wrocławiu
pl. Dominikański 6, 50-159 Wrocław
tel.: (0-71) 344 73 32
e-mail: magda.lek@wp.pl
